بررسي و تحليل ديدگاه علامه حسن زاده آملي درباره عالم مثال منفصل

The Study and Analysis of the Viewpoint of Allamah Hasanzadeh Amoli about the ‘Separate World of Images’

باور يا عدم باور به وجود عالم مثال كه در واقع حد وسط و برزخ ميان عالم عقل و عالم ماده است، از جمله مسايل مهم و اساسي است كه از نوع بينش فلسفي و روش خاص هر فيلسوف ناشي مي شود. برخي از حكما به وجود اين عالم باور داشته و برخي ديگر آن را نفي كرده و در صدد انكار آن برآمده اند. حسن زاده آملي از جمله فيلسوفاني است كه به وجود عالم مثال باور داشته و سعي در اثبات آن كرده است. وي همانند ملاصدرا، دليلي را كه شيخ اشراق براي اثبات اين عالم اقامه كرده است، ناكافي و ناتمام دانسته است. افزون بر اين، وي كوشيده است به برخي از استدلال هاي منكران اين عالم پاسخ دهد كه اين مطلب از مواجهه وي با ديدگاه ملاعبدالرزاق لاهيجي دانسته مي شود. در همين راستا در اين مقاله تلاش شده است تصوير كامل و روشني از ديدگاه حسن زاده آملي در ضمن بيان چند مسيله پيرامون عالم مثال ارايه شود و در برخي موارد، مطالب وي مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است.

Belief in or a lack of belief in the existence of the world of images (Arabic: عالم المثال 'alam al-mithal) which is, in reality, the intermediate realm and barzakh (highest heaven) between the realm of intellect (Arabic: عقل aql) and the material universe is of the important issues and basics which is originated from the philosophical notion and particular method of every philosopher. Some of the philosophers believe in the existence of this world and some others have negated and have been about to deny it. Allamah Hasanzadeh Amoli is of the philosophers who believe in the existence of the mithal world and tries to prove it. He like Mulla Sadra has believed that the reason which Sheikh Eshraq has presented for proving’ (ithbat) this world is inadequate and incomplete. Moreover, he has tried to answer some contradictors (deniers) of this world. This is understood from his meeting with Mulla Abdul Razzaq Lahiji’s opinion. In this respect, this paper has tried to present a perfect and clear image of Allamah Hasanzadeh Amoli’s opinion around the mithal world meanwhile determining some problems and, in some cases, his statements have been analyzed and studied.