گزارش مقدماتي فصل نخست كاوش باستان‌شناختي گورستان سَرند -دغدغان آذربايجان‌شرقي

Preliminary Report of the First Chapter of Archeological Excavation of Sarand- Dighdighan Cemetery of East Azerbaijan

گورستان سَرند-دغدغان در نزديكي روستاي دغدغان از توابع شهرستان هريس در استان آذربايجان شرقي واقع شده است. اين گورستان در روند عمليات راه‌سازي شناسايي شد كه در نتيجۀ كاوش باستان‌شناختي در اين گورستان تعداد 30 گور سالم و 6 گور نيمه‌سالم شناسايي، كاوش و مستندنگاري گرديد. نخستين فصل كاوش باستان‌شناختي در اين محوطه، هرچند در راستاي نجات‌بخشي آثار متمركز بوده است؛ با اين‌حال نتايج پژوهش نشانگر جايگاه اين منطقه در مطالعات عصر آهن شمال‌غرب ايران است. در پژوهش حاضر تلاش شده است كه با تكيه بر پژوهش‌هاي ميداني و مطالعات كتابخانه‌اي به پرسش‌هاي پيشِ‌رو پاسخ علمي داده شود؛ الف) گاهنگاري گورنهاده‌هاي گورستان سَرند-دغدغان متعلق به كدام دوران است؟ ب) گورنهاده‌هاي گورستان سرند-دغدغان قابل‌مقايسه با يافته‌هاي كدام محوطه‌هاست؟ در اين نوشتار، عموماً سعي‌بر اين است؛ تا ضمن بررسي تدفين و سنت‌هاي مرتبط با آن، گورنهاده‌هاي محوطه را براساس گونه‌شناختي با ساير محوطه‌هاي هم‌عصر ايران و مناطق همجوار موردمطالعه و مطالعۀ تطبيقي قرار دهد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه براساس گورنهاده‌هاي به‌دست آمده به‌خصوص داده‌هاي سفالي، مي‌توان گورستان سرند-دغدغان را يكي از گورستان‌هاي عصر آهن منطقۀ شمال‌غرب ايران دانست كه شواهد باستان‌شناختي آن قابل‌مقايسه با برخي از گورنهاده‌هاي محوطه‌هاي عصر آهن I و II ايران، جمهوري آذربايجان و شرق تركيه است. برمبناي همين گونه‌شناختي، گاهنگاري نسبي اين گورستان را 1250- 800 پ.م. پيشنهاد نمود؛ و تداوم فرهنگي از عصر آهن I به II در اين گورستان قابل مشاهده است؛ هم‌چنين براساس نتايج كاوش باستان‌شناختي مي‌توان گفت كه ازنظر ساختارهاي معماري ميان گورهاي آهن I با آهن II شباهت‌هاي بسياري وجود دارد و عمدۀ تفاوت آن در برخي گورنهاده‌ها به‌خصوص ظروف آب‌ريزدار قابل مشاهده است.

Sarand - Dighdighan Cemetery is located near Dighdighan village of Harris city in East Azerbaijan province. The cemetery was identified during the road construction operation; As a result of archeological excavations in this cemetery, 30 healthy graves and 6 semi - healthy graves were identified, excavated and documented. The first chapter of archeological excavation in this area, although focused on saving the works; However, the results of the study indicate the position of this region in the Iron Age studies of northwestern Iran. In the present study, an attempt has been made; Based on field research and library studies, the following questions can be answered scientifically: A) Chronology of Sarand - Dighdighan cemetery burial mounds belongs to which cultural periods? B) What has been the settlement pattern in this area according to the available evidence? In this article, it is generally tried; To examine burial and related traditions; To study and compare the cultural status of the area based on the typology of cultural data with other contemporaries in Iran and neighboring areas. The results show that based on the data obtained, especially clay data, Serand - Dighdighan cemetery can be considered as one of the Iron Age cemeteries in northwestern Iran, whose archaeological evidence is comparable to some of the Iron Age I and II sites in Iran, Azerbaijan and East Turkey. Based on this typology, the relative chronology of this cemetery is 1250 - 800 BC. Suggested; an‎d the passage from the Iron Age I to II can be seen in this cemetery; Also, based on the results of archaeological excavations, it can be said that the settlement pattern in this cemetery was unrelated to the settlement sites.