تحليل و تاريخ‌گذاري اشياء نويافته از قبرستان برزول - نهاوند

Analysis and Dating of Newly Discovered Objects from Barzul Cemetery-Nahavand

در حفر گورستان برزولِ شهرستان نهاوند با هدف دفن متوفيان، به‌صورت اتفاقي به اشياء مختلفي از جنس سفال و مفرغ سالم برخورد گرديده كه در نوع خود قابل‌توجه است. اين اشياء نويافته دربردارندۀ 35 قطعه از سفال‌هاي مختلف سده‌هاي مياني اسلامي از نوع سفال‌هاي ساده و لعابدار (تك‌رنگ فيروزه‌اي، زرين‌فام و مينايي) و اشياء و ظروف فلزي مفرغي (پي‌سوز و انواع ظروف) است. گورستان امامزاده فضل در جنوب‌غربي برزول واقع‌شده و از قبرستان‌هاي كهن دوران اسلامي در شهرستان نهاوند به‌شمار مي‌آيد كه مقبرۀ امامزاده فضل نيز در آن قرار دارد؛ سنگ‌قبرهاي قديمي با تاريخ‌هاي بيش از يك سده در اين قبرستان مؤيد قدمت تاريخي اين قبرستان است. هدف از اين پژوهش تحليل و تاريخ‌گذاري با بررسي ويژگي‌‌هاي شكلي و تزئيني و هم‌چنين چگونگي دفن اشياء مكشوف در قبرستان برزول است. در اين‌راستا، پرسش‌هاي پژوهش را مي‌توان اين‌گونه طرح كرد كه، اشياء قبرستان برزول متعلق به چه دورۀ تاريخي است؟ و اين‌كه، دفن و قرارگيري اين اشياء در قبرستان مذكور با چه هدفي صورت گرفته است؟ روش پژوهشِ جستار حاضر به‌صورت مطالعۀ تطبيقي و به‌صورت تحليلي-توصيفي است كه گردآوري اطلاعات آن نيز به دو روش كتابخانه‌اي و ميداني صورت پذيرفته است. برآيند پژوهش نشان مي‌دهد كه اشياء مكشوف از اين قبرستان به‌صورت هدفمند دفن و براساس تاريخ‌گذاري نسبي و تطبيقي متعلق به سده‌هاي شش و هفت هجري‌قمري است؛ همچنين با توجه به كاربري اين محوطه به‌عنوان قبرستان در طول تاريخ براساس تاريخ سنگ‌قبرهاي موجود در قبرستان و امامزاده فضل و عدم حضور موادي فرهنگي كه بتوان اين محوطه را به‌عنوان يك محوطۀ استقراري قلمداد كرد، حضور اشياء مكشوف مي‌توانسته به‌صورت هدفمند به‌منظور حفظ و مصون ماندن آن از دستبرد و غارت در مواقع خطر و بحراني و يا به احتمالِ كمتر جنبۀ خرافي بودن آن ازسوي دفن‌كنندگان، قلمداد كرد.

In the excavation of Barzul Nahavand Cemetery, with the aim of burying the dead, various objects of healthy pottery and bronze were accidentally encountered, which is remarkable in its kind. These newly discovered objects include 35 pieces of different pottery of the Islamic Middel Ages, such as simple and glazed pottery, and bronze metal objects and utensils. Imamzade Fazl Cemetery is located in the southwest of Barzul and is one of the ancient cemeteries of the Islamic era in Nahavand city, the tomb of Imamzadeh Fazl is also located in it, old tombstones with a history of more than a century in this cemetery confirm the historical antiquity of this cemetery. The purpose of this study is to analyze and date by examining the shape and decorative features as well as how to bury the discovered objects in Barzul Cemetery. In this regard, the research questions can be posed as follows: What historical period dose the objects of Barzul Cemetery belong to? an‎d what is the purpose of burying and placing these objects in this cemetery? The research method is comparative study and descriptive-analytical. Data collection is also done in two ways: library and field. The results of the research show that the objects discovered from this cemetery are purposefully buried and belong to the 6th and 7th centuries AH based on relative and comparative dating. Also, due to the use of this area as a cemetery throughout history, based on the history of tombstones in the cemetery and Imamzadeh Fazl and the absence of cultural materials that can be considered as a settlement area, the presence of discovered objects could be purposeful in order to protect it from theft and looting in times of danger and crisis, or less likely superstitious aspect of the burial.