كليدواژه :
خليج فارس , بندر تاريخي نجيرم , سفال هاي تاريخي , سكه هاي تاريخي , چين باستان , بندر بتانه
چكيده فارسي :
از سدۀ نخستين پيش‌ازميلاد تجارت بين دنياي شرق و غرب ازطريق جادۀ ابريشم آغاز گرديد و كالاهاي تجاري، سنن، فرهنگ و باورهاي ديني بين تمدن‌هاي چين باستان و سرزمين‌هاي شرق مديترانه مبادله شد. در كنار مسيرهاي خشكي و به‌هنگام ناامني جادۀ ابريشم، مسيرهاي آبي جايگزين مسيرهاي قبلي شده و خليج‌فارس حلقۀ اتصال بازارهاي چين باستان با سرزمين‌هاي غربي‌تر گرديد. درميان بنادر تاريخي خليج‌فارس، مانند: مهرويان، سينيز، گناوه، ريشهر، سيراف، ناي‌بند، حريره، هرمز قديم و تيس، بندر كمتر شناخته شدۀ نجيرم، نقش مهمي در تجارت دريايي بر عهده داشته است. اين بندر تاريخي به‌فاصلۀ (به‌خط مستقيم) 60 كيلومتري شمال‌غربي بندر تاريخي سيراف و 10 كيلومتري غرب شهر بندري دير واقع شده است. در بررسي و شناسايي باستان‌شناسي بنادر شمالي خليج‌فارس در بهار 1388ه.ش.، بندر تاريخي بتانه كه در منابع جغرافياي تاريخي «نجيرم» ذكر شده است مورد بازشناسي و مطالعۀ باستان‌شناسي قرار گرفت و مواد فرهنگي سطح محوطه به‌صورت تصادفي جمع‌آوري گرديد. پراكندگي مواد فرهنگي شامل قطعات سفالي است كه رايج‌ترين فرم آن‌ها، فرم اژدري و رايج‌ترين تكنيك تزئين، اسگرافياتو است؛ هم‌چنين نمونه‌هاي سفال لعابدار فيروزه‌اي به فراواني شناسايي شد. شناسايي ده‌ها قطعه سفال‌هاي چيني، مانند: سلادن، چانگشا و آبي‌سفيد و سكه‌هاي چيني حكايت از ارتباطات تجاري گستردۀ ايرانيان با چين باستان از دورۀ ساساني تا سده‌هاي مياني دوران اسلامي داشت. پرسش‌هاي بنيادي اين پژوهش بدين‌شرح است؛ 1- مواد فرهنگي و وارداتي در بندر تاريخي نجيرم كدامند؟ 2- برپايۀ مقايسۀ مواد فرهنگي بندر نجيرم با ساير نواحي، تجارت دريايي اين بندر با ساير بنادر خليج‌فارس و تمدن‌هاي ديگر چگونه است؟ در اين پژوهش، ضمن معرفي سفال و سكه‌هاي متعلق به سلسله‌هاي چين باستان در بندر تاريخي نجيرم، اين مواد فرهنگي با ساير محوطه‌هاي حوضۀ خليج‌فارس مقايسۀ تحليلي شده است. اين مطالعات نشان‌دهندۀ جايگاه مهم نجيرم در شبكۀ تجارت دريايي درون‌منطقه‌اي در خليج‌فارس و فرامنطقه‌اي از اقيانوس هند تا شرق آسيا (چين باستان) است. در جادۀ ابريشم دريايي، نجيرم پا به پاي بندر تاريخي سيراف، كانون تجارت دريايي در خليج‌فارس بوده است.
چكيده لاتين :
From the first century BC, trade between the East and the West began through the Silk Road, and commercial goods, traditions, culture, and religious beliefs were exchanged between the civilizations of ancient China and the lands of the eastern Mediterranean. The Iranian Plateau, as a bridge, played an important role in this world trade between the Eastern and Western civilizations. During the insecurity of the Silk Road, along with the land routes, the water routes replaced the previous routes, that’s why the Persian Gulf has become the connection ring between the markets of ancient China and the more western lands. In the between, the historical ports of the Persian Gulf, especially unknown port of the Najirom, has played an important role. This historical port which is located in the sixty kilometers west of the Siraf historical port and ten kilometers from the Port City, in the maritime trade between the Iran and China from the Sassanid Period to the first centuries of Islamic Period, has played an important role. In the archeological exploration of Najirom historical port, the distribution of cultural materials including pieces of the Turquoise pottery, Torpedo pottery and Sgrafito pottery among the architectural remains in an area of three kilometers, parallel to the coast, in the spring of 2009, it’s announced the existence of a large population, industrial and commercial center.The identification of dozens of pieces of Chinese pottery, such as Celadon Pottery, Changsha Pottery and Blue and White Pottery and Chinese coins, also indicated the extensive trade relations between the Iranians and ancient China from the Sassanid Period to the middle centuries of the Islamic Period. In this research, meanwhile, introducing the cultural materials belonging to the ancient Chinese dynasties in the Najirom historical port, the position of this port in the Silk Road maritime and the Iran-China trade relations will be discussed.
