شخصيّت‌ پردازي در خاوران‌ نامۀ ابن‌ حسام خوسفي

Depicting Characters in Ibn Hesam’s Khavaran Nameh

ابن‌حسام نخستين پردازشگر بزرگ و نامدار شعرِ مذهبي و حماسۀ ديني است. خاوران‌ نامۀ وي قديمي‌ترين حماسۀ ديني در ادب فارسي در بحر متقارب بوده و به تقليد از شاهنامۀ فردوسي سروده شده است. ابيات خاوران‌ نامه حدود 22500بيت در خصوص جنگ‌هاي حضرت علي (ع) و ياران آن حضرت با شاه خاوران و امراي بت‌پرست ديگر مانند تهماس‌شاه و صلصال‌شاه براي اشاعۀ اسلام و برانداختن كفر در خاورزمين مي‌باشد. اين پژوهش، در صدد است تا شيوه‌هاي شخصيّت‌پردازي در اين منظومۀ حماسي را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد. در بيان اهميّت شخصيّت داستاني همين بس كه اگر در داستان، شخصيّت وجود نداشته باشد، ماجرايي اتفّاق نخواهد افتاد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه در خاوران‌نامه حدود95 شخصيّت نقش‌آفريني كرده‌اند. كه از اين تعداد 14 شخصيّت پويا و مابقي ايستا مي‌باشند. بسامد هر يك از انواع شخصيّت‌ به ترتيب عبارتند از؛ شخصيّت‌‌هاي قراردادي 80، نوعي 77 مورد، همه جانبه 36، نمادين10، تمثيلي 3، قالبي0 و اين نشان مي‌دهد كه علاوه بر ايستا بودن اكثر شخصيّت‌ها، ابن حسام به توصيف دقيق و كامل شخصيّت‌هاي حماسۀ خود پرداخته و از گزينش شخصيّت‌هاي كليشه‌اي خودداري نموده است. همچنين وي در شخصيّت‌پردازي اين منظومۀ حماسي از دو شيوۀ مستقيم و غيرمستقيم بهره برده است. در نمايش و بيان آنان در بعضي مواقع از توصيف و گاهي با نمايش اعمال اشخاص، آنان را به مخاطب مي‌شناساند. وي توانسته است به خوبي شخصيّت را درون‌كاوي نمايد و هنر نويسندگي خود را نشان دهد.

Ibn Hesam is the first major processor of religious poetry and epic. Khavaran Nameh is the oldest religious epic in Bahre Motaghareb and is written in imitation of Ferdowsi's Shahnameh. Khayvran's Poems cover about 22,500 bits about the wars of Hazrat Ali and its followers with the King Khavaran and other idolaters such as Tahmas Shah and Salsal Shah for the propagation of Islam. an‎d casting disbelief in the Middle East. This study seeks to analyze the character traits in this epic poem. The significance of the character of the story is enough to say that it would not had happened anything if there hadn’t been any character in the narrative. The results of the study indicated that in eastern Iran, about 95 characters have been involved. Of which, 14 are dynamic characters and the rest are static. The frequency of each type of character are as follows: 81, 36, 8, 13, and 0. This shows that besides the static nature of most characters, Ibn Hussam described the exact and complete saga of his characters and discouraged from choosing stereotypical characters. He has also been involved in the characterization of this epic poem in both direct and indirect ways. In their expression, they sometimes describe them and sometimes display the actions of individuals, they know the audience. He has also been able to thoroughly explore the character and illustrate his art of writing.