بازانديشي در منابع؛ تحليل انتقادي روايات يوناني از مرگ كوروش دوم

Revision of the sources; critical analysis of Greek narratives of the death of Cyrus II

كوروش بزرگ همواره به‌عنوان بنيانگذار شاهنشاهي هخامنشي شناخته شده است. اين در حالي است كه منبع قابل توجهي از سرزمين اجدادي‌اش در باب او باقي نمانده و پژوهش دربارۀ زندگاني و مرگ او، تنها از طريق بررسي منابع بيگانه ممكن است. مهم-ترين منابعي كه به ارائۀ تصويري نسبتاً روشن از زندگي كوروش مي‌پردازند، آثار مورخان يوناني و اخلاف آن‌ها در دوره‌هاي بعد است. امّا اين منابع به دلايل گوناگون در هاله‌اي از افسانه‌ها پيچيده شده و به‌تبع سرشت‌شان، مشكلات و ابهامات فراواني دارند. مرگ كوروش نيز يكي از مسائل بسيار پيچيده در دورۀ هخامنشي است كه افزون‌بر مشكلات مذكور، با تضاد و تناقض منابع نيز روبه‌رو است. از گزارش‌هاي گوناگون دو مضمون كلي از مرگ او در قالب مرگ در نبردي نهايي و مرگ طبيعي، مستفاد مي‌شود. پرسش بنيادين پژوهش اين است كه چگونه بايد تضاد مضامين روايات گوناگون را در مورد مرگ كوروش تحليل كرد؟ اين پژوهش بر اين اساس مي‌كوشد با رويكردي انتقادي و با تحليل هر يك از روايات در ساخت و بستر زماني، مكاني و گفتماني آن‌ها، به بازانديشي در باب اين منابع بپردازد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه روايات گوناگون در باب مرگ كوروش تنها گزارش‌هايي از ميان گزارش‌هاي ديگر اند كه مي‌توان عناصر و منشأهاي متفاوتي براي هر كدام از آن‌ها در نظر داشت. همچنين پژوهش حاضر با تحليل انتقادي هر كدام از روايات مي‌كوشد ويژگي‌هاي اعتبارشناختي هركدام از گزارش‌ها را بسنجد. روش اين پژوهش توصيفي-تحليلي و به شيوۀ كتابخانه‌اي‌ است.

Cyrus the Great has been always considered as the founder of Achaemenid Empire. Whereas there is no significant source in his homeland about him and the researches about his life and death can be only found in foreign sources. The most important sources which provide a clear picture of his life, are the Greek historians’ works and their posterities’ in the next periods. However, these sources have been wrapped in a halo of myths and consequently have problems and ambiguities. Cyrus’s death is also a complicated issue in Achaemenid period and in addition to above mentioned problems, there is a contradiction in the sources. From various reports, two general contents can be resulted. One is death in the final conflict and the second is natural death. The fundamental question of this research is how to analyze the contradictions of the texts about Cyrus II’s death. Accordingly, in this research, it is aimed to study the sources with a critical approach by analyzing each narration in context of time, place and discourse. The findings of this study show that the various narrations about Cyrus’s death are just reports among the other reports that had different elements and origins for each of them. Also by critical analysis of each narration, it tries to assess the credential characteristics of each report. The research method is descriptive-analytical in library style.