كليدواژه :
باستان مردم شناسي , استدل قياسي , نگرش برد مياني , قياس مردم نگار , تفسير باستان شناختي
چكيده فارسي :
باستان مردم‌شناسي در دهه نخست قرن بيستم ظاهر شد. پيدايش اين زيرشاخه به مثابه روش در آغاز نيمه دوم اين قرن، سبب وانهادن كاربست اطلاعات مردم‌نگاريِ تحميلي و بدون چارچوب تعريفي بر موضوعات باستان‌شناختي شد. اين رويكرد پژوهشي ميان‌دانشي مبتني بر قياس، با وجود فراز و فرودهاي گوناگون تحت تأثير كشاكش مكاتب مختلف باستان‌شناسي، همواره در تلاش براي حفظ جايگاه خود در نگرش/ تئوري باستان‌شناسي و ارائه روش‌ها، انگاره‌ها و گزاره‌هاي علمي به ويژه در استنتاج‌ها و تفسيرهاي باستان‌شناختي بوده است. در اين بين بر پايه استدلال قياسي و در چارچوب نگرش بُرد مياني و چارچوب‌هاي مرجع، و بر حسب چگونگي كاربست قياس- مردم‌نگاري، مفاهيم و نام‌هاي مختلفي به خود ديده كه به لحاظ ماهيت اشتراكي آنها، سرانجام همان باستان مردم‌شناسي به مثابه پركاربردترين مؤلفه نگرش برد مياني در باستان‌شناسي باقي ماند. اين مقاله در پي بررسي چيستي، چرايي و جايگاه اين زيرشاخه در باستان‌شناسي است. بنابراين نخست به تعريف و تعيين جايگاه باستان مردم‌شناسي در باستان‌شناسي پرداخته و سپس ماهيت ميان‌رشته‌اي اين رويكرد و مباني شناخت‌شناسي آن بررسي شده است. يافته‌هاي اين مقاله بيانگر آن است كه باستان مردم‌شناسي به مثابه يك ميان‌دانش به روند توسعه‌اي خود ادامه مي‌دهد و مانند برخي ديگر از رويكردهاي باستان‌شناسي نه تنها با شكست و افول مواجه نشده، بلكه بسيار بالنده و پيشرفت‌‌گرايانه است. اين زيرشاخه از نوعي بالندگي، تنوع‌پذيري و انعطاف‌پذيري پنداشتي درون‌پارادايمي برخوردار است و متناسب با ويژگي‌هايي كه دارد در بازشناسي و ادراك بافت ايستا بر پايه بافت پويا بسيار كارآمد و سودمند است.
چكيده لاتين :
Ethnoarchaeology has emerged in the first decade of the 20th century. The emergence of this sub-discipline as a method at the beginning of the second half of this century means put aside of the use of imposed ethnographic information without a defined framework for archeological issues. This interdisciplinary approach based on analogy, despite various vicissitudes by the tensions of different archeological schools, has always attempted to maintain its position in the archeological theory and provide scientific methods, propositions, and statements, particularly in relation with the archeological interpretations. Based on the analogical reasoning and within the framework of the middle-range theory, and considering the method of the using of ethnographic analogy, this approach has taken various concepts. Regarding the common nature of these concepts, eventually, the term "Ethnoarchaeology", as the most usable component of the middle-range theory in archeology, remained as its name. The present paper is aimed to investigate the nature, reason, and place of this sub-discipline in archeology. The position of ethnoarchaeology in archeology is defined; then, the interdisciplinary nature of this approach as well as its epistemological bases are investigated. Findings indicate that ethnoarchaeology, as an interdisciplinary, is continuing its development and, like some other archeological approaches, not only has not failure or decline but also has been very dynamic and progressive. This sub-discipline benefits from a kind of inter-paradigm assumption flexibility, diversity, and dynamics. Besides, proportionate to its features, it’s very efficient in recognition and perception of the static context based on the dynamic context.
