بررسي نقش نوپاتريمونياليسم بر كژكاركردي نهادهاي مدرن در دوره پهلوي مطالعه موردي: ارتش و ديوانسالاري

Analyzing the Role of Neo-patrimonialism on the Dysfunction of Modern Institutions in the Pahlavi Period (Case Study: Army and Bureaucracy)

هدف اين مقاله بررسي نحوه مواجهه نظام نوپاتريمونياليستي پهلوي با دو نهاد جديد برخاسته از تشكيل دولت مدرن در ايران يعني ارتش و ديوانسالاري و تاثير آن بر كاركرد اين نهادها است. در تحليل وبري از دولت، دولت سنتي ايران دولتي فرد مدار، مبتني بر سلسله سالاري و سيطره مناسبات حامي پرورانه حاكم و دربار بود كه تداوم خود را از طريق مجموعه اي راهبردهاي سياسي مطابق با مناسبات پاتريمونيال تضمين مي كرد. دولت شبه مدرن پهلوى، نخستين دولت متشكل در ايران بود كه بر پايه بسط نهادهاى بروكراتيك و ارتش مدرن پديدار شد. با اين حال تركيب ويژگي نوپاتريمونياليستي اين دولت با ساختارهاي مدرن وارداتي از غرب به تغيير ماهيت و كاركرد اين ساختارها منجر شد. وجه مشخصه نوپاتريمونياليسم اين نظام، تلفيق ويژگي هايي پاتريمونياليسم سنتي چون شخص محوري، سيطره مناسبات حامي پرورانه و شخصى سازى قدرت با نهادهاي دولت مدرن است. براساس مباحث مطرح شده، اين پژوهش با تكيه بر روش توصيفي- تحليلي در صدد پاسخ به اين پرسش است كه نوپاتريمونياليسم پهلوي چه تاثيري بر كاركرد نهاد ارتش و ديوانسالاري داشته است؟ يافته هاي پژوهش نشان مي دهد، نوپاتريمونياليسم پهلوي در فقدان طبقات مستقل و نيرومند بعنوان پايگاه اجتماعي و نيز ضعف مالكيت خصوصي بر نهادهاي مدرن اثر گذاشته و آنها را قلب ماهيت كرده است. بدين معنا تركيب ويژگي هاي پادشاهي سنتي با وجهه نوپاتريمونياليسم پهلوي در ساختار نهادهاي مدرن آنها را از كارويژه هاي اصلي خود دور ساخت و به تضعيف قابليت هاي نهادهايي چون ديوانسالاري و ارتش انجاميد

The purpose of this article is to study how the Pahlavi neo-patrimonial system confronts two new institutions arising from the formation of the modern government in Iran, namely the army and the bureaucracy, and its impact on the functioning of these institutions. In Weber's analysis of the state, the traditional Iranian state was an individualistic state, based on the hierarchy and domination of patronizing relations between the ruler and the court, which ensured its continuity through a set of political strategies in accordance with patrimonial relations. The quasi-modern Pahlavi government was the first organized government in Iran to emerge based on the expansion of bureaucratic institutions and the modern army. However, the combination of the Neo-patrimonialism character of this state with modern structures imported from the West led to a change in the nature and function of these structures. The hallmark of Neo-patrimonialism was the combination of features of traditional patrimonialism such as individualism, the dominance of patronizing relations, and the personalization of power with the institutions of the modern state. Based on the issues mentioned, this study, based on descriptive-analytical method, seeks to answer the question that what effect has Pahlavi neo-patrimonialism had on the functioning of the military and bureaucracy? Findings show that Pahlavi neo-patrimonialism has affected modern institutions in the absence of strong and independent classes as a social base as well as the weakness of private property and has made them the heart of nature. In this sense, the combination of the characteristics of the traditional monarchy with the neo-patrimonialism of Pahlavi in the structure of modern institutions deprived them of their main functions and weakened the capabilities of institutions such as the bureaucracy and the army.