سرمايه فرهنگي و باروري: مطالعه‌اي در ميان زنان ازدواج‌ كرده 49 - 15 ساله شهر رشت

Cultural Capital and Fertility: A Study among Married Women Aged 15-49 in the City of Rasht

در چند دهه اخير كاهش ميزان‌هاي باروري به زير سطح جانشيني در كشور امري فراگير بوده است، اما تجربه استان گيلان در اين زمينه چشمگير است. براساس آخرين برآوردها، در سال 1399 ميزان باروري كل اين استان برابر با 1 فرزند بود. پژوهش حاضر در پي بررسي دلايل ذهني نرخ پايين باروري است. رويكرد نظري مطالعه، رويكرد سرمايه‌اي پير بورديو و مفهوم «سرمايه فرهنگي» و مؤلفه‌هاي تشكيل دهنده آن (تجسم يافته، عينيت يافته و نهادين) است. روش پژوهش پيمايش، ابزار گردآوري داده­ها پرسشنامه، جامعه آماري زنان متأهل 49-15 ساله شهر رشت، روش نمونه گيري خوشه­اي اتفاقي و حجم نمونه 391 نفر است. يافته­ ها نشان مي­دهند بي­ فرزندي و كم‌فرزندي حالت شايع در رفتار باروري است و اكثريت پاسخ­گويان (حدود 67 درصد) تصميمي به باروري مجدد ندارند. طبق يافته‌ها، بين سرمايه فرهنگي و تمامي ابعاد آن (تجسم­يافته، عينيت­يافته و نهادي) و رفتار باروري (تعداد فرزند زنده به دنيا آمده هر زن) رابطه معنادار و معكوس حاكم است و با افزايش سرمايه فرهنگي، باروري كاهش مي­يابد. براين اساس، امروزه اگرچه عوامل ساختاري در باروري نقش دارند، نگرش­ها، سلايق، ارزش­­ها و در نتيجه انتخاب‌ها نيز مهم هستند و نياز به ايجاد هماهنگي در انتظارات ذهني و موقعيت عيني خانواده‌ها وجود دارد.

During the last few decades, reducing fertility rates to the below replacement level has been widespread in Iran but the experience of Gilan province is significant in this regard. According to the latest estimates in 2020, the total fertility rate of this province was 1 child. The present study aims to investigate the subjective reasons for low fertility rates. The theoretical approach of the study is the approach of Pierre Bourdieu's capital and the concept of "cultural capital" and its constituent components (embodied, objectified and institutionalized). The research method is survey, the data collection tool is questionnaire, the statistical population is married women aged 15-49 in Rasht, the method is random cluster sampling and the sample size is 391. The findings show that childlessness and low childbearing are common reproductive behaviors and the majority of respondents (about 67%) do not decide to reproduce. According to the findings, there is a significant and inverse relationship between cultural capital and all its dimensions (embodied, objectified and institutional) and reproductive behavior (the number of live births per woman) and with increasing cultural capital, fertility decreases. Accordingly, although structural factors play a role in fertility, attitudes, tastes, values and consequently choices are also important and there is a need to harmonize the mental expectations and objective position of families.