تحقيقات مهاجرت داخلي در ايران: مرور حيطه‌اي

Internal Migration Research in Iran: A Scoping Review

پژوهش‌­هاي متعددي در چند دهه اخير به بررسي ابعاد و پيامدهاي مهاجرت داخلي در ايران پرداخته­‌اند. اين مقاله با بهره‌گيري از روش مرور حيطه­‌اي و چارچوب آركسي و اُملي به بررسي پژوهش­‌هاي مهاجرت داخلي در ايران در سه دهه اخير پرداخته و در تلاش ­است تا تصويري از ويژگي­‌ها، تعيين­‌كننده­‌ها و پيامدهاي مهاجرت ارائه دهد. نتايج بيانگر تسلط روش­‌هاي كمي و داده­‌هاي پيمايشي در پژوهش‌هاي مهاجرت است. بيش از نيمي از پژوهش­‌ها بر مهاجرت­‌هاي روستا به شهر و حدود يك پنجم بر جريانات مهاجرتي و پيامدهاي آن به استان تهران متمركز بوده­‌اند. همچنين، بيش از 52 درصد پژوهش­‌ها، عوامل و بسترهاي تعيين‌كننده­ مهاجرت داخلي، 31 درصد تبعات و پيامدهاي مختلف مهاجرت بر مهاجران و مبادي و مقاصد مهاجرتي، 13 درصد روندها و الگوهاي مهاجرت و در نهايت 3 درصد ويژگي­‌هاي جمعيتي مهاجران داخلي را بررسي كرده­‌اند. بعلاوه نتايج نشان داد كه توسعه نابرابر، تمركزگرايي امكانات و فرصت­‌هاي اقتصادي و آموزشي، تغييرات اقليمي، تفاوت‌هاي درآمدي، دستيابي به شغل، و شبكه­‌هاي اجتماعي ازجمله مهمترين عوامل زمينه­‌ساز مهاجرت داخلي در ايران مي­‌باشند. با اين‌حال، حوزه مهاجرت داخلي در كشور نيازمند استفاده از شاخص­‌ها و معيارهاي جديد براي مقايسه­‌هاي بين­‌المللي، پرداختن به ابعاد و الگوهاي نوپديد مهاجرت و بهره‌گيري از روش­‌هاي كيفي است.

Numerous studies in recent decades have examined the dimensions and consequences of internal migration in Iran. Using a scoping review and Arksey and O'Malley methodological framework, this article examines studies of internal migration in the last three decades to provide a comprehensive picture of the characteristics, dimensions, determinants and consequences of internal migration in Iran. The results indicate the dominance of quantitative methods and survey data in internal migration studies. More than half of studies focused on rural-urban migration and about one-fifth on migration flows and its consequences to Tehran province. Also, according to the results, more than 52% of studies examined determinants of internal migration, 31% various consequences of migration at the origin and destination, 13% internal migration trends and patterns and finally, 3% demographic characteristics of migrants. In addition, the results showed that unequal development, centralization of economic and educational facilities and opportunities, climate change, income disparities, job acquisition and social networks are among the most important factors underlying internal migration in Iran. However, the field of internal migration in the country needs using new indicators and criteria for international comparisons, addressing the emerging dimensions and patterns of migration and using the methodology of qualitative studies.