قاعدۀ زرين در انديشۀ اخلاقي فيض كاشاني

Golden Rule in the Feyz -e- Kashani's Moral Thought

يكي از ابزارهاي مؤثر براي ايجاد فرهنگ اخلاقي‌زيستن در جامعه، قاعدۀ زرين اخلاق است. بر اساس اين قاعده كه تقريرهاي مختلفي از آن در دو وجه ايجابي و سلبي صورت گرفته است، افراد در صورتي مي‌توانند زيست اخلاقيِ مسالمت‌آميزي داشته باشند كه هرچه براي خود مي‌پسندند، براي ديگران نيز بپسندند و آنچه برايشان مطلوب نيست، براي ديگران نيز مطلوب ندانند. اين قاعده در كنار ديگر اشتراكات عقلي و الهياتي اديان، به‌مثابۀ ابزاري اخلاقي براي تقريب ميان اديان و تمدن‌هاي مختلف نيز مورد توجه اخلاق‌گراها قرار گرفته است. در سنت اسلامي نيز علماي اخلاق بر اساس آيات و روايات مختلف، مصاديق متعددي از قاعدۀ زرين را در آثار اخلاقي خود تبيين كرده‌اند. فيض كاشاني كه توجه به برخي آراء اخلاقي‌اش محور اصلي پژوهش حاضر است، در آثار مختلف خود، آموزه‌هاي اخلاقي‌ شفقت، مهرباني، مدارا، خوش‌سخني با ديگران و... را از مهم‌ترين ابزارهاي اخلاقي براي زندگي مسالمت‌آميز در جامعۀ اسلامي معرفي مي‌كند. در اين جستار با اشاره به كاركردهاي قاعدۀ زرين، اين آموزه‌هاي اخلاقي از منظر قاعدۀ زرين مورد توجه قرار گرفته و نشان داده شده است كه آموزه‌هاي اخلاق اجتماعيِ فيض كاشاني را مي‌توان از مصاديق صورت‌بنديِ كلي قاعدۀ زرين دانست.

One of the effective tools for creating the culture of living morally in the society is the Golden Rule. There have been different readings for this rule, both negative and positive. According to this rule, human beings can have a morally peaceful life only if they treat others as they would like to be treated by them (positive or directive form), and do not treat others in those ways that they would not like to be treated (negative or prohibitive form). This rule, alongside other rational and theological subscriptions among religions, has been noticed by moralists as a moral tool for the proximity among religions. In the Islamic tradition, moral thinkers have also put forth different examples for the Golden Rule, based on Quranic Verses and Ahadith. Feyz-e-Kashani, whose moral thoughts will be considered in this article, in his different books has explainef some of the moral concepts such as compassion, kindness, and tolerance with people as the effective tools for creating the culture of living morally in society. In this article we will try to study the examples of Golden Rule and their functions in Feyz-e-Kashani's moral books