مطالعۀ صورت و معناي نقوش گچ‌بري خانۀ تاريخي بروجردي‌ها (كاشان)

The Study of the Face and the Meaning of Modeling Patterns of Boroujerdi Historical House (Kashan)

هنر گچ‌بري از جمله هنرهاي ايران به شمار مي‌رود كه از ديرباز در معماري ايران رواج داشته است. اين پژوهش براي مطالعۀ نقوش گچ‌بري معماري خانه‌هاي تاريخي ايران، مشخصاً به خانۀ بروجردي‌هاي كاشان مي‌پردازد. هرچند در نگاه اول چنين به نظر مي‌رسد كه اين نقوش جنبۀ تزييني دارند و صرفاً جلوه‌گر زيبايي بصري هستند‌، با نگاهي عميق‌تر به آن‌ها مي‌توان دريافت كه در بسياري موارد بر مفاهيمي دلالت دارند كه نه‌تنها در فرهنگ ايران جنبۀ نمادين يافته‌اند، بلكه بيانگر باورها و اعتقادات ايراني‌اسلامي نيز هستند. تنوع به‌كاررفته در گچ‌بري‌هاي خانۀ بروجردي‌ها بسيار چشمگير بوده و نشان‌دهندۀ معماري ارزشمند عصر خود در شهر كاشان است. اهداف اصلي پژوهش، شناسايي و گونه‌شناسي نقوش گچ‌بري خانۀ بروجردي‌ها و پي بردن به مفاهيم آن‌هاست كه غالباً مبتني بر باورهاي ديني و فرهنگي ايران هستند و جنبۀ نمادين يافته‌اند. بر اين اساس سؤالات اصلي پژوهش عبارت‌اند از: 1. گونه‌هاي نقوش گچ‌بري در خانۀ بروجردي‌ها كدام‌اند؟ 2. اين نقوش بر چه مفاهيمي دلالت دارند؟ نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد نقوش مزبور كه به گونه‌هاي گياهي، انساني، حيواني و همچنين موجودات افسانه‌اي به چشم مي‌خورند، بعضاً حامل مفاهيم نمادين اساطيري و مقدس هستند. روش تحقيق، توصيفي‌تحليلي بوده و با استفاده از بررسي‌هاي ميداني و مطالعات كتابخانه‌اي انجام شده است، بدين نحو كه ابتدا تصويربرداري دقيق و مناسبي از گچ‌بري‌ها انجام شده و سپس بر اساس مطالعات كتابخانه‌اي، هر نقش از وجه معنايي مورد تحليل و بررسي قرار گرفت. در اين مسير، موقعيت هر نقش روي نقشۀ پلان معماري خانه و همچنين روي تصاوير با استفاده از نرم‌افزار گرافيگي مشخص شده است.

The art of bedding is one of the Iranian arts that have been popular in Iranian architecture for a long time .Plaster molding patterns in the architecture of historical houses, at first glance, have a decorative aspect and express a visual beauty, but a deep look at these motifsreveals their inner and symbolic meanings. The variety used in the plaster molding of Boroujerdi House is very remarkable and expresses Islamic-Iranian values of its time in Kashan. The main objectives of this study are to identify and to determine the typology of plaster molding patterns of Boroujerdi House as well as to understand their inner symbolic meanings. Accordingly, the main questions of the research are: 1) what are the types of plaster molding designs in Boroujerdi House? 2) What are the symbolic meanings of the designs used in them? The results show that these patterns, which include plants, human figures, animals, and supernatural beings, sometimes imply mythical and sacred symbolic meanings. The research method is descriptive-analytical and involved field studies as well as library studies; hence, first the accurate and appropriate imaging of the beds was done, and then based on the library studies, each role was analyzed and examined semantically. In this route, through graphic software, the position of each role is specified on the house architectural plan map as well as on the images.