نقد پسا استعماري رمان«فرانكشتاين في بغداد» اثر احمد سعداوي

A Postcolonial Criticism of the Frankenstein in Baghdad Novel Written by Saadawi Ahmed

نقد پسااستعماري، به‌عنوان يكي از رويكردهاي ادبيات تطبيقي و مطالعات فرهنگي، بازخوردهاي استعمار را در متون ادبي تحليل و به كشف مؤلّفه‌هاي پسااستعماري در ادبيات مي‌پردازد. اين نظريه به تقابل بنيان‌هاي فكريِ شرق فرودست و تفكّر فرادستي غرب مي‌پردازد و مي‌كوشد گفتمان حاصل از اين تقابل را ميان استعمار و مستعمره نشان دهد. احمد سعداوي نويسندة رمان فرانكشتاين في بغداد از زمرة نويسندگاني است كه مبارزه با استعمار را سرلوحة كار خويش قرار داده‌اند. وي پيامدهاي استعمار عراق توسّط آمريكايي‌ها را در اين رمان به‌تصوير مي‌كشد و نوشتة او تمثيلي پيچيده در مورد خشونت‌هاي قبيله‌اي در عراق، در پي حملة آمريكاست؛ از اين رو، تحليل انديشه‌هاي اين نويسندة عراقي از ديدگاه ادبيات پسااستعماري حائز اهميت است. نتيجة پژوهش نشان مي‌دهد كه چگونه نويسنده با روي‌آوردن به ديدگاه ضدّ استعماري توانسته تأثيرات و پيامدهاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي استعمار در كشور عراق را در قالب رماني تخيّلي مطرح كند. وي در اين رمان، تجربة آشفتگي حاكم بر سرزمين خود را به‌تصوير مي‌كشد و دست به خلق شخصيّتي مي‌زند كه هويتي تكه‌پاره دارد. سعداوي با خلق اين موجود تخيّلي كه سعي در اجراي عدالت دارد، به بررسي جلوه‌هاي استعمار در شكل نوين آن پرداخته است. پژوهش حاضر كه از منظر نقد پسااستعماري و با روش تحليلي - توصيفي نگاشته شده، به واكاوي مؤلّفه‌هاي پسااستعماري، از قبيل مركزيت‌يافتگي غرب، مشكلات اخلاقي و چندپارگي هويت مي‌پردازد. درمقابل، تكيه بر اعتقادات و دين براي رسيدن به هويت پيشين و مبارزه عليه اعتقاد به برتري نژادِ غربي و استعمارستيزي را نيز تبليغ مي‌كند.

A post-colonial criticism approach is considered as comparative literature and cultural studies to analyze the colonial feedback in literary contexts and explore the component of the post-colony in the literature. This theory deals with the conflict between Eastern inferior and Western superior thought foundations and tries to show the results between colonialism and the colony. Ahmad Saadawi, the writer of “Frankenstein in Baghdad” novel, is among those authors who has put a high priority on struggling against colonialism. He depicts the consequences of the occupation of Iraq by the U.S. Army and his writing is considered as a complex allegory of tribal violence in Iraq following the U.S. invasion. Therefore, the analysis of this author’s thoughts is significant in postcolonial literature. The present result reveals that how the author could present the political, social, and economic effects in Iraq in a fictional novel by turning into the anti-colonial perspective. The author illustrates the feeling of chaos in his land and creates an imaginary character that has a fragmented identity. Saadawi endeavors to presents the effects of colonialism in its modern form by making this imaginary creature that aims towards the establishment of justice. This study written as the perspective of post-colonial criticism using the descriptive-analytical approach investigates the components of post-colonialism, such as Western centralization, moral issues, and identity fragmentation. Besides, this study highlights the reliance on beliefs and religion to achieve a former identity to oppose the belief in the superiority of the Western race and anti-colonialism.