بررسي تطبيقي علل توقّف حبسيه‌سرايي بر اساس مؤلّفه‌هاي متني اشعار فارسي و عربي

An Adoptive Analysis on the Reasons of Abandoning Imprisonment Based on Indications of Persian and Arabic Poems

سرايش شاعران در زندان و بيان شكواهاي تلخ از زمانه از سويي و ستيز ادبي با جور حاكمان از سويي ديگر در ديباچۀ حبسيه-سرايي جاي مي‌گيرد كه خود از گونه‌هاي كمياب ادبيّات غنايي در ادب فارسي و عربي برشمرده مي‌شود. بررسي حبسيات شاعران ايراني و عرب نشان از اين دارد كه اين نوع ادبي با گذشت زمان، تغيير مشهودي در ساختار و محتوا نداشته و اين فرض ايجاد مي‌شود كه توقّف رشد ادبي داشته است. در اين مقاله تلاش شده است با انتخاب چهار حبسيۀ برجستۀ فارسي و عربي كه در بازه‌هاي زماني متفاوت سروده شده است، نخست مؤلّفه‌هاي مشترك اين نوع، تعيين و سپس علل و عوامل توقّف رشد آن به شيوۀ توصيفي – تحليلي بررسي گردد. پژوهش حاضر با نگاهي به گزينش متن از دو دورۀ متفاوت تاريخي انجام شده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد بينامتنيّت، خوانش برابر، الگوي تاريخي مشابه از مؤلّفه‌هاي ايستايي اين نوع ادبي است. به علاوه چهار علّت كه موجبات توقّف رشد ادبي حبسيات را فراهم كرده بازيابي شده است.

The literary works of imprisonment is dealt with composing poems in prison and describing bitter complaints as well as literary combat with the cruelty of the rulers. This is counted as one of the rare types of lyric literature both in Persian and Arab literature. Over time, this literary type has not been significantly changed from the views of texture and context. Therefore, this hypothesis is emerged that it might have been exposed to obstruction. In the current research, four prominent literary works of Persian and Arab imprisonments composed in different intervals have been chosen. Then, the in common components of this type have been determined. For the next step, the causes and reasons obstructing its development analyzed based on an analytical-descriptive approach. The present research scrutinize a text from two different historical eras. The findings indicate that the obstructing reasons are mainly referred to the intertextual issues, equal compatibility, similar to historical pattern from static items. Moreover, this study has also evaluated the four main factors hindering the development of this type of literature.