روان‌ شناسي ناسيوناليسم مصر بر اساس تحليل گفتمان فيلم‌هاي اتوبيوگرافي «يوسف شاهين»

Psychology of Egyptian Nationalism Based on the Discourse Analysis of "Yousef Shahin" Autobiographical Films

اين جستار با پذيرش فرضيۀ آشفتگي روح و ذهن عقل عربي در انقلاب‌هاي ناسيوناليستي كشورهاي عربي، در پي آن است تا رفتارها و كنش‌هاي انسان ملي‌گراي عربي در مواجهه با ديگري‌هاي گفتمان انقلابي ناسيوناليسم عربي ناصري در فيلم‌هاي چهارگانه اتوبيوگرافي «يوسف شاهين» -كارگردان مصري- مبتني بر روش تحليل گفتمان و در چهارچوب نظري روان¬شناسي سوژۀ «ژاك لكان» مورد واكاوي و تحليل قرار دهد. جوان روشن¬فكر انقلابي دهه‌هاي پنجاه و شصت ميلادي مصر به دليل خلأ‌هاي ايدئولوژيك و هويتي ناشي از قرن‌ها سلطه نظام‌هاي فراملي و نيابتي، جذب دال‌هاي گفتمان ناسيوناليسم ناصري مي‌شود؛ گفتماني كه در ابتداي امر به عنوان يك امر نامتناهي (امر واقع) و تجلي آرمان‌شهر و محل تحقق اميال سركوب‌شده انسان ‌عربي (سوژه) تصور مي‌شد، اما به مرور، تناقض‌ها و تضادهاي شعار و عمل اين گفتمان براي همگان شناخته شد و به عنوان يك گفتمان و امر تحميلي (ساحت نمادين) از سوي ديكتاتوري نوظهور ناسيوناليسم عربي مورد پذيرش اجباري قرار گرفت. جوان روشن¬فكر انقلابي كه زماني شيفته و فدايي اين گفتمان بود، پس از مشاهدۀ شكست و تحقير ناسيوناليسم عربي در جنگ با اسرائيل و رسوايي مالي و اخلاقي فرماندهان آن، دچار دردها و حسرت‌هاي (ژوئيسانس) زيادي مي‌شود كه به دليل شيفتگي به اين گفتمان، آنها را مخفي مي¬كند و پس از مدتي همچون پدر خود (گفتمان ناصري)، دچار استبداد مشابهي مي‌شود. پرسش اساسي اين پژوهش، چرايي تغيير رفتار روشن¬فكران انقلابي مصري از آزادي‌خواهي به استبداد است.

This article, by accepting the hypothesis of confusion of the soul and mind of the Arab intellect in the nationalist revolutions of the Arab countries, seeks to analyze the behaviors and actions of the Arab nationalist man in the face of others in the revolutionary discourse of Nasserism. Arab nationalism in the four autobiographical films of Egyptian director Youssef Shahin Based on the method of discourse analysis and in the theoretical framework of Jacques Lacan's subject psychology. The young revolutionary intellectual of Egypt in the 1950s and 1960s is attracted to the signifiers of the discourse of Nassirist nationalism due to ideological and identical cleavages resulting from centuries of domination by transnational and proxy systems; A discourse that was initially thought of as an infinite matter (reality) and the manifestation of the utopia and the place of realization of the repressed desires of the Arab man (subject), but over time, the contradictions between the slogan and practice in the mentioned discourse became known to all and as a Discourse and the imposed (symbolic dimension) were forcibly accepted by the emerging dictatorship of Arab nationalism. The young revolutionary intellectual who was once fascinated by this discourse, after seeing the defeat and humiliation of Arab nationalism in the war with Israel and the financial and moral scandal of its commanders, suffers a lot of pain and longing (jouissance). But, because of their fascination with this discourse, hides them and after a while, like his father (Nasserist discourse), he experiences a similar tyranny. The main question of this article is why the behavior of the Egyptian revolutionary intellectuals changed from freedom-seeking to tyranny?