بررسي دگرديسي گونۀ غناييِ شعر عاشقانه در سايۀ مدرنيته

Examining the transformation of the lyrical genre of romantic poetry under the impact of modernity

هدف اين مقاله بررسي دگرديسي و تحوّل شعرِ عاشقانۀ معاصر فارسي، تحت‌تأثير تفكّر مدرنيته بوده است. در اين مقاله كه از روش مطالعۀ اسنادي و تحليل محتواي كيفي براي پاسخ به سؤال بنيادين تحقيق استفاده شده است، ابتدا تأثيرات اجتماعي مدرنيته بر عشق و رابطۀ عاشقانه را در نظرگاه انديشمندان و جامعه‌شناساني نظير باومن (Bauman)، گيدِنز (Giddens)، تامپسون (Thompson) و بِرمَن (Bermun) نشان داده‌ايم و سپس دگرگوني‌هاي عاشقانه‌سروده‌ها در شعر فارسي تحت‌تأثير اين تفكّر در ده انگاره بررسي و تبيين شده است. پرسش و مسألة اصلي در اين پژوهش آن است كه گونة پرطرفدار عشق در ساحت ادب فارسي چگونه همگام با پديده­ها و تحوّلات اجتماعي دگرديسي يافته است. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه انگاره‌هايي نظير نسبيّت‌انديشي، حضور پررنگ خود شاعر، گفتگوي دوسويه، برابري و آزادي، علم‌انديشي و تجربه‌گرايي كه مدرنيته آنها را براي زيستن در جهان معاصر پيشنهاد مي‌كند عميقاً گونۀ غناييِ عاشقانه را در شعر معاصر فارسي دگرگون كرده و با ديداري‌كردنِ مغازله و پيشنهاد عشقِ بي‌هاله گونه‌اي متفاوت ارائه داده است. اجتماع با پتانسيل سيّال خود و تغيير در نگرش انسان­ها كه ماهيّت شخصيّت آنها را تغيير داده است، بر ساحت عشق در ادب فارسي تأثير گذاشته است. چنانكه جايگاه عشق را از حالت افسانه­اي و اندروني به حالت حقيقي و گاه اجتماعي و... تغيير داده است.

The purpose of this article is to study the transformation and evolution of contemporary Persian romantic poetry under the influence of modernity. This study is a documentary one conducted through a qualitative content analysis to answer a fundamental research question. First, the social effects of modernity on love and romantic relationships are explored from the viewpoints of thinkers and sociologists such as Bowman, Giddens, Thompson, and Berman. Then, the romantic transformations of the Persian poetry under the influence of this thinking are studied and explained in the form of ten ideas. The research question is ‘how can the popular genre of love in the realm of the Persian literature be transformed in concordance with social phenomena and evolutions?’ The findings show that ideas such as relativism, assertive self-presence, two-way dialogue, equality and freedom, scientism, and empiricism proposed by modernity have profoundly transformed the lyrical and romantic genre in the contemporary Persian poetry and have presented a different mode of thinking by offering courtship and pure love. The society has affected the realm of love in the Persian literature with its ongoing potentials and changed men’s attitudes, which has, in turn, changed the nature of their personalities. This has ultimately altered the position of love as a legendary and internal sensation into a real and sometimes social state.