كليدواژه :
ارزيابي پس از اجرا , برنامه ريزي شهري , تحقق پذيري , سنجش , طرح هاي جامع
چكيده فارسي :
طرح‌هاي جامع، به منزلة يكي از جريان‌هاي تأثيرگذار شهرسازي، مي‌تواند از منظر ابعاد و حوزه‌هاي مختلف و مرتبط‌ـ چون نظام برنامه‌ريزي، محتواي طرح‌ها، فرايند تهيه و بررسي و تصويب، و نيز نحوة اجرا و سازمان اجرايي‌ـ مورد توجه قرار گيرد. در اين ميان، پژوهش حاضر به شناسايي علل ناكارآمدي طرح‌هاي جامع به‌ويژه از منظر ماهيت و محتواي اين نوع نگرش از برنامه‌ريزي شهري مي‌پردازد. به همين منظور، ضمن بررسي نظريه‌ها و ديدگاه‌هاي موجود در اين زمينه، واكاوي مصداق‌هاي عيني از علل يادشده نيز هدف‌گذاري شده است. اين موضوع به واسطة ارزيابي پس از اجراي برنامه در قالب سنجش ميزان كارآمدي و تحقق‌پذيري طرح جامع نوشهر در محورهايي مشخص، شامل ابعاد اجتماعي و نيز ابعاد كالبدي، دنبال شده است. پيروي از رويكرد خطي و يك‌سويه، انعطاف‌ناپذيري و عدم واقع‌گرايي، برداشت منفرد و حل مشكلات در معناي عمدتاً كالبدي، ارائة جزئيات بسيار بر اساس چارچوب‌هاي ثابت و جامد، و همچنين عدم امكان پيش‌بيني‌هاي صحيح، مهم‌ترين علل محتوايي ناكارآمدي برنامه‌ريزي شهري بر اساس رويكرد طرح‌هاي جامع هستند. اين عوامل، همان چالش‌هايي هستند كه كارآمدي طرح جامع نوشهر نيز از آن‌ها رنج مي‌برد. رويكرد غيرواقع‌بينانه در تعيين محدودة شهر، سياست نادرست استفاده از فضاهاي باز و افزايش تراكم در مغايرت با ماهيت اكولوژيكي و توريستي و بندرگاهي شهر، عدم تحقق اغلب كاربري‌هاي اراضي پيشنهادي و متعاقباً كمبود شديد فضاهاي خدماتي از بارزترين مصاديق عيني ناكارآمدي طرح جامع نوشهر در ساية علل محتوايي مورد اشاره‌اند. توجه به علل ناكارآمدي و تحليل مصداق‌هاي عيني، رهيافتي كليدي است كه مي‌تواند محتواي طرح‌هاي شهري را، به‌ويژه طرح‌هايي كه هم‌گام با تحول در برنامه‌ريزي شهري و جايگزيني نگرش‌هاي جديد تهيه مي‌شوند، متمايز از نمونه‌هاي قديمي كند و بيش از پيش موفق و تحقق‌پذير سازد.
چكيده لاتين :
As one of the most effective currents in urban development, comprehensive plans can be taken into account from various or related dimensions and arenas such as the planning system, plan content, the process of preparation, examination, and enactment, the manner of execution, and the executive organization. The present study was an effort to identify the reasons for the inefficiency of comprehensive plans, especially from the viewpoint of the nature and content of this attitude to urban planning. To this end, in line with the examination of the existing theories and standpoints in this regard, we sought to explore the objective instances of the foregoing reasons. This was done through the ex post evaluation of the implementation of the plans in the form of the assessment of the efficiency and feasibility rates of Nowshahr comprehensive plan in specific directions including social and physical dimensions. There are different content reasons for the inefficiency of urban planning based on the comprehensive plan approach. These include following linear, one-way methods, inflexibility and lack of realism, one-way perceptions and trying to solve the problems mainly through physical means, providing numerous details based on fixed and solid frameworks, and impossibility of making correct predictions. These factors are the very challenges that have maimed the effectiveness of Nowshahr comprehensive plan. The unrealistic approach to the determination of city boundaries, the incorrect policy in using open spaces and increasing building density that contrasts the ecologic, touristic, and port nature of the city, and non-fulfillment of most proposed land uses (which has led to a severe lack of service spaces) are among the most evident objective instances of the inefficiency of Nowshahr comprehensive plan through the lens of the foregoing content reasons. The consideration of the reasons for inefficiency and analysis of the objective instances are key solutions that can differentiate the content of urban plans – especially ones that are developed in line with changes in urban planning and proposition of novel attitudes – from the previous plans, and make them more successful and feasible.
