پديد آورندگان :
عنابستاني، علي اكبر دانشگاه فردوسي مشهد , جوانشيري، مهدي دانشگاه شهيد بهشتي تهران - گروه جغرافياي انساني و آمايش , سجاسي قيداري، حمدالله دانشگاه فردوسي مشهد
كليدواژه :
آينده پژوهي , پيشران ها , تحولات كالبدي فضايي , سكونتگاه هاي روستايي , سناريو ويزارد , مجموعة شهري مشهد
چكيده فارسي :
توسعة پايدار كالبديـ فضايي در سطح مجموعة شهري مشهد مقدمه و پيش‌نياز دستيابي به توسعة پايدار منطقه‌اي (استاني) و ملي است. از اين رو تدوين سناريوهايي كه زمينة تحقق تحولات كالبديـ فضايي پايدار را در مجموعة شهري مشهد فراهم مي‌سازد بايد مورد توجه قرار گيرد. در پژوهش حاضر تلاش شده با مشاركت مديران استاني و خبرگان دانشگاهي پيشران‌هاي كليدي تأثيرگذار بر تحولات كالبديـ فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي مجموعة شهري مشهد شناسايي و در نهايت سناريوهاي مؤثر بر توسعة كالبديـ فضايي اين سكونتگاه ها تدوين شود. پژوهش از نظر هدف كاربردي و از نظر روش پژوهش توصيفي‌ـ تحليلي است. روش گردآوري داده‌ها و اطلاعات به صورت كتابخانه اي و اسنادي و پيمايشي (مصاحبه) بود. با بررسي منابع علمي 69 عامل مؤثر بر تحولات كالبديـ فضايي شناسايي شد كه در 5 بُعد دسته‌بندي شدند؛ كه با دو گروه و در مجموع 29 نفر، شامل مديران سازمانهاي مرتبط و متخصصان دانشگاهي، مصاحبه انجام شد. تجزيه‌وتحليل داده‌ها مبتني بر تكنيك‌هاي آينده‌پژوهي بود؛ از جمله مدل شوارتز، تحليل ساختاري، تحليل تأثير متقابل (نرم‌افزارهاي Micmac و Scenario wizard). نتايج نشان داد تعداد 512 سناريو با سازگاري ضعيف و تنها 1 سناريو در حالت سازگاري قوي و پايدار (ناسازگاري صفر) قرار دارد (2/8 درصد سناريوهاي ممكن باورپذيرند). سناريوي اول، كه يك سناريو با جهت مثبت است، داراي مجموع امتياز اثر متقابل 771 و ارزش سازگاري 7 است؛ درحالي‌كه سناريوي دوم، كه گوياي شرايط نسبتاً مطلوب براي آيندة سكونتگاه‌هاي روستايي است، مجموع امتياز اثر متقابل 736 و ارزش سازگاري 2- دارد. سناريوي سوم نيز داراي ارزش سازگاري 3- بود و با امتياز مجموع اثر متقابل 695 مي‌تواند از سناريوهاي محتمل براي آيندة تحولات كالبديـ فضايي روستايي باشد.
چكيده لاتين :
The sustainable physical-spatial development of Mashhad urban complex is the prerequisite of attaining sustainable regional (provincial) and national development. This necessitates paying attention to the development of scenarios that set the ground for the development of Mashhad. In the study at hand, it was tried through the participation of the provincial managers and academic experts to identify first the key drivers of physical-spatial changes in the rural settlements of Mashhad urban complex and then the scenarios effective on the physical-spatial development of these settlements. This study was applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method. The data was collected through library research, document analysis, and survey (interview) methods. Examining scientific resources, 69 factors effective on the physical-spatial changes were identified, which were grouped into five dimensions. Then, 29 participants in two groups, namely the managers of the related organizations and academic experts, were interviewed. Data analysis was done based on future research techniques, including Schwartz model, structural analysis, and interaction analysis, using Micmac and Scenario Wizard software packages. The results showed that 512 scenarios have weak compatibility, and only one scenario has strong, sustainable compatibility (zero incompatibility) (2.8 percent of possible scenarios are credible). The first scenario, which is in positive direction, has the overall interaction effect score of 771 and compatibility value of 7, while the second scenario that expresses the fairly favorable conditions for the future of rural settlements has the overall interaction effect score of 736 and compatibility value of -2. The third scenario, which has the compatibility value of -3 and the overall interaction effect score of 695, can be one of the possible scenarios for the future physical-spatial changes in rural areas, too.
