بررسي و مقايسه مهم‌ترين مضامين اخلاقي اندرزهاي فارسي خسرو انوشيروان با اندرزهاي فارسي ميانه

Comparison of the Most Important Moral Issues in Ḵosrow Anōšīrvān's and Middle Persian Precepts

اندرزنامه‌ها يكي از گونه‌هاي مهم ادبي در دورۀ ايران باستان بوده است و متون اندرزي بسياري به‌ويژه به زبان پهلوي (فارسي ميانه) به دست ما رسيده است. ترديدي در اين موضوع نيست كه اندرزهاي پهلوي بر اندرزنامه‌هاي فارسي و عربي تأثير گذاشته‌ است، اما ميزان و جهت اين تأثير مي‌تواند موضوع پژوهش‌هاي متعدد قرار گيرد. در اين پژوهش، اندرزهاي فارسي خسرو انوشيروان را براي بررسي مضامين اخلاقي و مقايسه آنها با اندرز‌هاي پهلوي برگزيديم؛ علت اين امر اين بود كه خسرو انوشيروان يكي از شخصيت‌هايي است كه هم اندرزنامۀ پهلوي از او بر جاي مانده است و هم اندرزهاي متعدد فارسي و عربي. نتيجۀ اين بررسي نشان مي‌دهد كه براي مضامين اخلاقي اندرزهاي فارسي انوشيروان، شواهد و مستندات دقيقي در اندرزهاي پهلوي مي‌توان يافت؛ همچنين به نظر مي‌رسد مضمون كلي اندرزنامۀ پهلوي خسرو قبادان كه در واقع به‌صورت وصيت‌نامه‌ تنظيم شده است، بر پررنگ شدن مضمون گذرايي دنيا در اندرزهاي فارسي و همچنين داستان جستجوي مقبرۀ انوشيروان تأثير گذارده است.

Andarz Literature (Andarznāma) has been one of the most important literary genres in ancient Iran, and many of them are accessible today, especially in the Pahlavi (Middle Persian) language. There is no doubt that the precepts common in the Pahlavi language have influenced the Persian and Arabic precepts. However, the extent and direction of this effect can be the subject of numerous studies. In this study, Ḵosrow Anōšīrvān's Persian precepts were selected in order to study their moral themes and compare them with Pahlavi's precepts. The rationale behind selecting this corpus was that Ḵosrow Anōšīrvān was one of the authors who wrote Andarz Literature in the Pahlavi, Persian, and Arabic languages. The results of this study showed that some precise evidence can be found in Pahlavi's precepts identical to the moral themes of Anōšīrvān's Persian precepts. In addition, it seems that the general theme of the Pahlavi precepts of Ḵosrow Qobādān, which is in fact a testament, has influenced the concept of “transience of worldly life” in Persian precepts, as well as the story of the search for Anōšīrvān's tomb.