بررسي تأثير قيمت گذاري برق بر بحران منابع آبي در استان فارس

Investigating the effect of electricity pricing on water resources crisis in Fars province

برداشت بيش از حد از منابع طبيعي مانند برداشت از منابع آب­هاي سطحي و آب­هاي زيرزميني به معناي از بين رفتن سرمايه طبيعي يك كشور است. استان فارس با پديده ­هاي ناشي از بحران آب نظير خشك شدن درياچه ­ها (درياچه پريشان، بختگان و طشك)، فرونشست زمين و كسري مخازن آب زيرزميني روبه‌رو است. اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي در پي پاسخ­گويي به اين پرسش است كه چه نسبتي بين تعرفه برق مصرفي در بخش كشاورزي و شكل­ گيري بحران آب وجود دارد؟. اهداف برنامه­هاي توسعه در بخش كشاورزي شامل دست‌يابي به خودكفايي در محصولات كشاورزي، تكيه بر صادرات محصولات كشاورزي و تأمين امنيت غذايي كشور بوده است. از سوي ديگر، يكي از متغيرهاي مؤثر در ميزان افزايش يا كاهش برداشت از آب­هاي زيرزميني، تعرفه­ هاي مربوط به برق مصرفي به عنوان يكي از نهاده­ هاي توليد در بخش كشاورزي است با تكيه بر داده­هاي آماري مربوط به برق مصرفي در بخش كشاورزي ابتدا قيمت­هاي برق مصرفي در كشاورزي بر اساس شاخص مصرف كننده تعديل شدند تا اثرات تورم بر قيمت­ هاي برق حذف شود. سپس مشاهده شد كه با كاهش سطح آب زيرزميني در دشت‌‌هاي گوناگون استان فارس، قيمت‌‌هاي برق و يا به بيان ديگر، هزينه‌‌هاي استخراج آب‌‌هاي زيرزميني به شدت كاهش يافته است. به بيان ديگر، مي‌‌توان گفت يكي از مهم‌‌ترين عوامل استخراج بي‌‌رويه آب‌‌هاي زيرزميني و كاهش سطح اين آب‌‌ها، كاهش قيمت برق و ساير انرژي‌‌هاي مورد نياز براي استخراج آب بوده است. از آنجا كه ميزان استخراج آب­هاي زيرزميني داراي رابطه معكوس با هزينه­ هاي استخراج است و به منظور دست‌يابي به اهداف توسعه پايدار، واقعي كردن تعرفه­ هاي مربوط به نهاده ­هاي توليد مي­تواند در كاهش برداشت از منابع آب زيرزميني مؤثر واقع شود.

Too much extraction from natural resources, such as extraction of surface water and groundwater, means the loss of a country's natural capital. Fars province is facing the effects of the water crisis, such as the drying up of lakes (Lake Parishan, Bakhtegan and Tashk), land subsidence and the deficit of groundwater reservoirs. This descriptive-analytical study seeks to answer the question of what is the relationship between electricity tariffs in agriculture and the formation of the water crisis? The goals of the development programs in the agricultural sector have been to achieve self-sufficiency in agricultural products, to rely on the export of agricultural products and to ensure the country's food security. On the other hand, one of the effective variables in increasing or decreasing the amount of abstraction from groundwater is the tariffs related to electricity consumption as one of the production inputs in the agricultural sector. Relying on statistical data on electricity consumption in the agricultural sector, first the prices of electricity consumed in agriculture were adjusted based on the consumer index to eliminate the effects of inflation on electricity prices. Then it was observed that with the decrease of groundwater level in different plains of Fars province, electricity prices or in other words the costs of groundwater extraction have sharply decreased. In other words, one of the most important factors in the uncontrolled extraction of groundwater and reducing the level of these waters has been the reduction of electricity prices and other energies required for water extraction. Because groundwater extraction is inversely related to extraction costs, and in order to achieve sustainable development goals, realizing tariffs on production inputs can be effective in reducing groundwater abstraction.