تطبيق آراء علامه طباطبايي و علامه مصباح يزدي درباره منشاء الزام و ارزش اخلاقي

فاقد عنوان

عموم فيلسوفان اخلاق مسلمان، به اقتضاي اطلاق و دوام شريعت اسلام و حجيت ابدي سيره و سنت حضرات معصومين (عليهم السلام) و نيز به اقتضاي استدلال عقلي و ثبات فطرت انساني و علي رغم تفاوت در روشِ تبيين، قائل به اطلاق ملاكات براي ارزش ها و هنجارهاي اخلاقي شده اند. دو فيلسوف بزرگ اخلاق شيعي در دوره معاصر يعني علامه طباطبايي و علامه مصباح يزدي در تبيين به ظاهر متفاوت از واقع گروي اخلاقي و اطلاق ملاكات اخلاقي، نظريه پردازي نموده اند؛ مقاله حاضر در پي اثبات اين نكته است كه اين دو تبيين، مآلا به تبيين واحدي قابل ارجاع است. علامه طباطبائي (در تفسير رايج از نظريه ايشان) ضروريات اخلاقي را از باب اعتباريات دانسته و ضرورت حقيقي و تكويني بين عمل قوه فعاله و اثر عيني آن را ، مجازا (به معناي وحدت در معنا و تفاوت در مصداق) به ضرورت ذهني و نفسانيِ حاصل از تصور غايت ذهني تسري داده است اما علامه مصباح از باب ضرورت بالقياس الي الغير، به ضرورت الزامات اخلاقي رسيده است. مي توان با اعتباري و ذهني دانستن ضرورت بالقياس و ارجاع آن به ضرورت بالغير، اين دو نظريه را، تعابيري متفاوت از يك حقيقت دانست. تحقيق پيش رو، به تبيين اين مهم پرداخته است.

not abstract