تبارشناسي هويت ايلي و چالش هاي ولايت بيات در ايلام از زمان سلجوقيان تا قاجار

Genealogy of Tribal Identity and Challenges of Bayat Territory in Ilam from the Seljuk dynasty to Qajar

يكـي از موضوعـات مهم در تبارشناسـي ايلات، بررسـي جايگاه و سـير تطور تاريخـي اين ايلات تأثيرگـذار در تحـولات غـرب ايـران و در منطقـۀ ايلام اسـت. هـدف از اين پژوهش كـه با تكيه بر روش توصيفي ــ تحليلي تدوين شـده اسـت، پاسـخ به اين پرسش هاسـت كه بيات ها چگونه در ايلام سـاكن شـدند؟ و در مناسبات منطقه اي، چه نقش سياسـي و اجتماعي اي ايفا كردند؟ با نگاهي جزئينگـر و بـا رويكردي تحليلي - تطبيقي، يافته ها حاكي از آن اسـت كـه در قرن پنجم هجري كه ايران توسـط سـلجوقيان فتح شـد، شـاخه اي از تركمانان اوغوز با نام بيات، در قسـمت هاي غرب اسـتان ايلام امروزي سـكونت اختيار كردند. بيات ها بعد از سـقوط اتابكان خوزسـتان، در تقابل با اتابكان لرسـتان موفق به تشـكيل بيگ نشـيني كوچك در محدودۀ سـكونتگاهي خود گرديدند؛ اما بعد از چندي توسـط اتابكان لرسـتان سـاقط شـدند و بعد از سـقوط، قلمرو سـكونتگاهي آنها به ولايـت بيـات معـروف شـد. در دورۀ صفويه، ايـل بيات در تقابل و كشـاكش هاي مـرزي و نظامي ايـران و عثمانـي نقـش عمد هاي ايفا كردنـد اما به مرور به علت آسـيب هاي جدي بر سـاختار ايلي اين طايفه، به حاشـيه رانده شـدند.

One of the most important issues in tribal genealogy is studying the position of Bayat tribe as an effective element in the developments of western Iran. The purpose of this study, which is based on a descriptive-analytical method, is to answer the question of how Bayats settled in Ilam. an‎d what social-political roles did they play in the region? The findings suggest that in the fifth century AH when Iran was conquered by the Seljuks, a branch of the Oguz Turkmens named Bayat settled in the western parts of today’s Ilam province. After the fall of the Atabaks of khouzestan, Bayats managed to form a small settlement in their area, but were then overthrown by the Atabaks of Lorestan. In the Safavid era, the Bayat tribe played a major role in military confrontations of Iran and the Ottomans, but were finally marginalized due to serious damages to the tribal structure.