نقد جريان تاريخ فرهنگي در ايران

تاريخِ فرهنگي رويكردي ميان‌رشته‌اي در تاريخ‌نگاري است كه تلاش مي‌كند دو حوزهٔ اصلي علوم انساني، يعني تاريخ و فرهنگ، را در تعامل با يكديگر به‌كار گيرد. به‌طوركلي، منابع فارسي موجود در حوزهٔ تاريخ فرهنگي را مي‌توان در دو دستهٔ كلي دسته‌بندي كرد: الف) شناخت تاريخ فرهنگي شامل تاريخچه، تعريف، مباني نظري، نظريه‌ها و نظريه‌پردازان، معرفي آثار شاخص، طرح موضوعات و مسائل اصلي و تحليل و نقد آن‌ها؛ ب) اِعمال تاريخ فرهنگي شامل شناخت منابع، موضوعات، روش‌ها و رويكردها و ارائهٔ راهكارها. در اين مقاله با بررسي منابع فارسي موجود به نقد سِير مطالعات انجام‌شده در حوزهٔ تاريخ فرهنگي در ايران پرداخته‌شده و با توجه به كاستي‌هاي پژوهش‌هاي موجود، راهكارهايي به‌منظور نظام‌بخشي به پژوهش‌هاي آتي جهت شناخت عميق‌تر و رشد و شكوفايي اين جريان و بهره‌گيري از آن در تاريخ‌نگاري ايران، ارائه شده است. داده‌‌ها نشان مي‌دهد كه پراكندگي زماني و ناپيوستگي موضوعيِ در انتشار منابع  به چشم مي‌خورد و همچنين در اين حوزهٔ دانش، مباني نظري، نظريه‌پردازان و منتقدان، روش‌ها و مصاديق آن به‌طور كامل معرفي نشده و جاي خالي نقدها و تحليل‌ها به‌وضوح مشهود است. نتايج (راهكارهاي) ارائه‌شده عبارت‌اند از: ۱) تعريف سِير مطالعاتي؛ ۲) تعيين اولويت‌هاي ترجمه؛ ۳) نقدوتحليل موضوعات تاريخ فرهنگي؛ ۴) تلاش براي ايجاد سنت ايرانيِ تاريخ فرهنگي با بهره‌گيري از نظريه‌هاي درون‌فرهنگي؛ ۵) توجه به شاخص‌هاي اصلي تاريخ فرهنگي و پايبندي به آن، پرهيز از خّلطِ مباحث.