محتوي و ارزيابي مخاطره سلامت استرهاي فتالات در گردوغبار داخلي- مطالعه موردي: مراكز پيش دبستاني و ابتدايي شهر تهران

زمينه و هدف: با توجه به اين كه در حال حاضر افراد بيش‌تر وقت خود را در خانه و فضاهاي بسته مي گذرانند، احتمال دارد كه در معرض آلاينده‌هاي محيط داخلي از جمله استرهاي فتالات موجود در محصولات مصرفي و مصالح ساختماني و مخاطرات ناشي از آن قرار گيرند. از اين‌رو، اين مطالعه به منظور ارزيابي خطر غيرسرطان زايي (HQ) و سرطان زايي (CR) استرهاي فتالات گردوغبار داخلي برخي مراكز پيش‌دبستاني و ابتدايي مستقر در مركز و جنوب شهر تهران در سال 1398 انجام شد. مواد و روش ها: در مجموع 27 نمونه گردوغبار داخلي توسط جاروبرقي از 9 مركز منتخب جمع آوري شد. پس از انتقال نمونه هاي گردوغبار به آزمايشگاه، آماده‌سازي و هضم آن‌ها، محتوي استرهاي فتالات توسط دستگاه طيف‌سنجي جرمي كروماتوگرافي گازي اندازه گيري شد. همچنين، مخاطره سلامت ناشي از مواجه با تركيبات فتالات نيز محاسبه شد. يافته ها: ميانگين غلظت دي متيل فتالات (DMP)، دي اتيل فتالات (DEP)، دي ان بوتيل فتالات (DnBP)، بوتيل بنزيل فتالات (BBP)، دي اتيل هگزيل فتالات (DEHP) و دي ان اكتيل فتالات (DnOP) در نمونه هاي گردوغبار داخلي به ترتيب برابر با 14/1، 110/0، 15/6، 710/0، 421 و 31/9 ميلي گرم در كيلوگرم بود. علاوه بر اين، ميانگين جذب روزانه (ADDj) استرهاي فتالات از طريق بلع، جذب پوستي و استنشاق به ترتيب برابر با 310 × 16/2، 610 × 35/2 و 710 × 15/2 ميلي گرم در كيلوگرم در روز و ميانگين جذب روزانه در طول زندگي (LADDj) به ترتيب برابر با 410 × 52/2، 710 × 01/5 و 810 × 40/3 ميلي گرم در كيلوگرم در روز بود. نتيجه گيري: بطور كلي، تركيباتDnBP، DEHP و DnOP خطر غيرسرطان زايي و سرطان زايي بيش‌تري را براي كودكان و بزرگسالان نشان داد و بلع بعنوان مسير اصلي ايجاد خطرات سرطان‌زايي و غيرسرطان‌زايي استرهاي فتالات شناخته شد. بعلاوه، مقادير خطر غيرسرطان زايي استرهاي فتالات كوچك‌تر از يك و در حد استاندارد بود، اما خطرسرطان‌زا يي ناشي از قرار گرفتن در معرض DEHP بيش‌تر از آستانه خطر (610) بود. لذا، پيشنهاد مي‌شود بدليل اثرات مضر مواجهه با استرهاي فتالات بر سلامت انسان، راه كارهاي مناسب براي كنترل منابع انتشار و همچنين كاهش نرخ مواجهه با اين تركيبات از مسيرهاي مختلف در فضاي داخلي ساختمان ها بيش از پيش مد توجه قرار گيرد.