اثر آبياري با پساب تصفيه شده شهري بر انباشت سرب و كادميوم در خاك و گياه فلفل دلمه‌اي

زمينه و هدف: كمبود آب در مناطق خشك و نيمه خشك يكي از مهمترين عوامل محدودكننده توليد محصولات كشاورزي محسوب مي شود. از اين‌رو، استفاده از منابع آب غيرمتعارف نظير فاضلاب تصفيه شده شهري در اين مناطق مورد توجه قرار گرفته است. ورود پساب به خاك ممكن است باعث انباشته شدن فلزات سنگين در خاك شود. آلودگي خاك به اين فلزات موجب جذب به‌وسيله گياه و ورود آنها به زنجيره غذايي گردد. در اين پژوهش گلخانه اي، تغييرات غلظت فلزات سنگين سرب (Pb) و كادميوم (Cd) حاصل از مصرف پساب شهري در خاك و گياه فلفل دلمه‌اي (Capsicum annuum) مورد بررسي قرار گرفت. روش بررسي: آزمايش گلداني در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار و تيمارهاي آبياري شامل آب چاه، پساب تصفيه شده و پساب رقيق شده فاضلاب انجام گرفت. براي ارزيابي اثرات تيمارهاي مختلف آبياري بر خاك، پارامترهاي اسيديته (pH)، هدايت الكتريكي (EC)، غلظت فلزات سنگين سرب و كادميوم در خاك مورد بررسي قرار گرفت. همچنين، براي اثرات تيمارهاي آبياري بر گياه فلفل دلمه اي، پارامترهايي وزن زيست توده، وزن تر و خشك و غلظت سرب و كادميوم (در شاخه، ميوه و ريشه) اندازه‌گيري شد. مقدار سرب و كادميوم در فلفل با ICP-OES اندازه گيري شد. ميانگين ها با استفاده از تحليل واريانس يك طرفه (ANOVA) مقايسه شد و براي تعيين تفاوت بين گروه‌ها از آزمون دانكن (Duncan) استفاده شد (0/05 p). همچنين از آزمون t مستقل (Independent ttest) براي بررسي تفاوت غلظت سرب و كادميوم در خاك و آب استفاده شد (0/05 p). يافته ها: نتايج تجزيه شيميايي خاك و اندام فلفل نشان داد آبياري با پساب سبب افزايش معني دار غلظت سرب و كادميوم در خاك و در شاخه، ميوه و ريشه فلفل نشد. غلظت سرب و كادميوم در خاك و در شاخه، ميوه و ريشه فلفل در محدوه غلظت مجاز و استاندارد بود. تفاوت غلظت سرب و كادميوم در خاك پيش از كشت معني‌دار نبود، اما در پايان دوره مطالعه، غلظت سرب در فلفل بيشتر از غلظت كادميوم بود. استفاده از پساب باعث افزايش وزن تر و خشك در ريشه، شاخه و ميوه فلفل شد. نتيجه گيري: آبياري با پساب بر افزايش غلظت سرب و كادميوم در ريشه و اندام هوايي گياه فلفل مؤثر نبود (0/05 p). نتايج اين مطالعه محدود به يك فصل رشد است و با ادامه كاربرد فاضلاب شهري، غلظت سرب و كادميوم در خاك و سپس در گياه ممكن است از حد استاندارد تجاوز كند. به‌ويژه در مورد سرب كه به نظر مي‌رسد تمايل كمي به افزايش نسبت به خاك اوليه و اندام فلفل نشان داده است. از اين‌رو، ادامه اين تحقيق براي ارزيابي اثرات درازمدت پساب تصفيه شده شهري بوشهر بر غلظت عناصر سنگين در خاك و گياه و بر خواص خاك توصيه مي‌شود، هر چند كه بايستي اذعان داشت كه بر‌اساس توصيه‌هاي فني كاربرد پساب تصفيه شده قابل توصيه نيست ولي در موارد ضروري با احتياط مي‌تواند استفاده شود.