منشأيابي كانون‌هاي آلودگي گردوغبار ذرات معلق كمتراز 2/5 ميكرون در شهر مشهد با استفاده از مدل HYSPLIT و DREAM8b

زمينه و هدف: هدف از اين تحقيق منشأيابي كانون‌هاي گردوغبار ذرات معلق كمتراز 2/5 ميكرون (PM2.5)در شهر مشهد در يك بازه طولاني‌مدت (طي سال‌هاي 1393-1398) براساس روزهاي ناسالم است .همچنين تغييرات پارامترهاي هواشناسي و ارتباط آنها با رخداد طوفان‌هاي گردوغبار نيز بررسي گرديده است. روش بررسي: جهت منشأيابي كانون‌هاي آلودگي غبار در هواي شهر مشهد، ابتدا اطلاعات مربوط به ‌روزهاي ناسالم شهر مشهد در يك بازه 5 ساله از سايت مركز پايش آلاينده‌هاي مشهد دريافت و سپس از مدل HYSPLIT براي منشأيابي كانون‌هاي آلودگي هوا ناشي از ذرات معلق استفاده گرديد. براي راستي آزمايي نتايج؛ خروجي‌هاي به‌دست ‌آمده از اين مدل، با مدل 8b DREAM نيز مقايسه شد. يافته‌ها: با بررسي پارامترهاي هواشناسي و ارتباط آن با خروجي‌هاي گرفته ‌شده از مدلHYSPLIT و DREAM 8b حداكثر سرعت باد و رطوبت نسبي مربوط به فصل پاييز به‌دست آمد. در روزهاي مورد مطالعه (19 روز) هيچ بارندگي صورت نگرفته و بيشترين دما مربوط به فصل تابستان بود كه بيانگر ارتباط مابين رخداد روزهاي آلوده ناشي از ذرات معلق كمتر از 2/5 ميكرون؛ سرعت باد و رطوبت نسبي در فصل پاييز است. نتايج دو مدل مورد استفاده نشان داد، پهنه جنوبي و شمال شرقي شهر مشهد بيشترين منشأ ذرات غبار طي روزهاي مورد مطالعه را به خود اختصاص داده‌اند. نتيجه‌گيري: عليرغم اينكه در مقالات پيش ‌از اين منشأ غبار در شهر مشهد را بيرون از مرزهاي جغرافيايي استان اعلام نموده‌اند، بررسي بلند مدت در ارتفاع كم (زير m10) نشان داد كه كانون‌هاي محلي ايجاد غبار سهم اساسي در آلودگي هواي شهر مشهد در شرايط ناپايدار جوي دارند. استفاده نامناسب از زمين‌هاي كشاورزي و تغييرات شديد كاربري غالبا در پهنه شمال و اجراي پروژه‌هاي عمراني ازجمله كمربند جنوبي شهر مشهد نقش اساسي در افزايش ذرات PM2.5 در هواي تنفسي شهر مشهد دارد كه اين يافته اهميت تصميم‌گيري جهت اجراي پروژه‌هاي تثبيت خاك و... در سطح محلي را تأكيد مي‌نمايد.