عوامل خطر تاثيرگذار در مرگ مبتلايان به كوويد-19: با تاكيد بر فاكتورهاي قابل مداخله

زمينه و هدف: شناخت عوامل مؤثر بر مرگ مبتلايان به كوويد19 مي‌تواند اطلاعات جامعي براي تصميم گيري‌هاي پيشگيرانه و حفظ سلامت عمومي فراهم آورده و در مديريت بهتر اين اپيدمي كمك شاياني كند. در اين راستا مطالعه حاضر با هدف شناسايي و معرفي عوامل خطر تاثيرگذار بر مرگ بيماران كوويد19 به تفكيك عوامل قابل مداخله و غير قابل مداخله انجام شد. روش بررسي: در اين مطالعه مروري با توجه به اهداف مطالعه، متون مرتبط در زمينه عوامل خطر موثر بر مرگ بيماران مبتلا به كوويد19 در پايگاه‌هاي بين المللي Web of Science،Scopus ، Embase، PubMed و Google scholar جستجو و گردآوري شد. در ادامه نتايج استخراج شد و به تفكيك عوامل قابل مداخله و غير قابل مداخله گزارش گرديد. يافته‌ها: نتايج نشان داد تقريبا تمامي مطالعات انجام شده در اين زمينه به‌طور مشترك به عوامل خطر غير قابل مداخله همچون سن، جنس و بيماري‌هاي زمينه‌اي از جمله بيماري‌هاي قلبي عروقي، ديابت، فشار خون، بيماري‌هاي تنفسي، سرطان، بيماري‌هاي خود ايمني و عصبي اشاره داشتند. با اينكه مطالعات كمي در زمينه عوامل خطر قابل مداخله انجام شده بود اما مواردي همچون عدم بستري زودهنگام يا انتظار طولاني مدت براي پذيرش در بيمارستان، اشغال تخت‌هاي بيمارستاني و ICU و همچنين كمبود تجهيزات در بيمارستان‌ها با افزايش ميزان مرگ و مير در اين مطالعات مرتبط بود. نتيجه‌گيري: با توجه به وضعيت كشورهاي مختلف در مواجهه با اين بيماري همه گير، بهبود كنترل اپيدمي كوويد 19 و كاهش مرگ و مير آن با در نظر گرفتن عوامل قابل مداخله و انجام اقدامات مناسب امكان پذير است. طبق نتايج مطالعات تخصيص منابع كافي مالي، پرسنلي و تجهيزاتي مي‌تواند در زمينه كاهش مرگ و مير ناشي از اين بيماري مؤثر باشد. اما با اين حال، كنترل اپيدمي كوويد19 جهت كاهش موارد ابتلا، مرگ و نيز پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي آن با مديريت يكپارچه در كشور امكان پذير است. همچنين استفاده از تجارب و راهنمايي‌هاي سازمان جهاني بهداشت و كشورهاي موفق و ثبات در اقدامات با رويكردي همه جانبه بايد مورد توجه قرار بگيرد.