تحليل و بررسي ميزان اثرپذيري جواهرالاسرار في زواهر الانوار خوارزمي از منابع اصيل عرفاني منثور

يكي از موضوع هاي مهم در حوزۀ مولوي‌پژوهي، نقد و تحليل شروح مثنوي است. شرح جواهرالاسرار خوارزمي بعد از شرح احمد رومي (720) كهن ترين شرح نگاشته‌شده بر مثنوي به زبان فارسي در ايران است كه شارحان بسياري در دوره‌هاي بعد از آن تأثير پذيرفته‌اند. هرچند شارح نتوانسته از شروح ديگر استفاده كند و به احتمال زياد شرح رومي را نيز در دست نداشته است، اما تأثير انديشه‌هاي عارفان و شاعران بزرگ فارسي و عربي را مي‌توان در آن يافت. از‌اين‌رو نگارندگان كوشيده اند با استفاده از روش توصيفيتحليلي و نيز اسناد كتابخانه‌اي مشخص كنند كه كدام يك از آثار اصيل منثور عرفاني در تكوين ساختار و محتواي شرح جواهر الاسرار تأثير بيشتري داشته و ميزان وامداري اين شرح نسبت به آن ها چقدر است. نتايج اين پژوهش نه‌تنها به شارحان و مثنوي‌پژوهان در درك بهتر معاني و مفاهيم موجود در اين شرح كمك مي‌كند، بلكه سبب مي‌شود با بررسي ميزان تأثيرپذيري اين شرح از ديگر متون عرفاني منثور مانند مرصادالعباد، تذكرة الاوليا، مشكات الانوار، فصوص الحكم و... از ابتكارات و تازه گويي ها يا تقليدهاي اين شرح نيز بيشتر آگاه شوند. شايان ذكر است با وجود اهميت فراوان اين شرح و ذكر برخي نكته‌هاي تازه، نمي توان عنوان تصنيف يا تأليف را براي آن به‌كار برد؛ زيرا اين شرحْ گزارش، تحرير يا گردآوري هنرمندانه از ساير ميراث كهن و اصيل منثور عرفاني پيش از خود است كه شارح  اغلب بدون ذكر سند و گاهي هم با ذكر سند  از آنها بهره برده و در تفسير خود گنجانده است.