نشوز زوج و آثار آن در نظام حقوقي ايران

عدم ايفاي برخي وظايف زوج مانند انفاق يا برقراري روابط جنسي (نشوز زوج)، سبب تزلزل رابطۀ زناشويي شده و موجبات اضرار زوجه را فراهم مي‌آورد. با وجود اشارات قرآن، روايات و فقه اماميه، اين امر در قوانين موضوعه و رويۀ قضايي ايران چندان شناخته شده نيست. در صورتي كه زوج به‌موجب عقد نكاح تعهدي در برابر زوجه داشته باشد و با وجود توانايي بر انجام آن از اين كار خودداري ورزد، مي‌توان او را ناشز دانست. ترك انفاق، خودداري از برقراري رابطۀ جنسي، سوءمقاربت، بداخلاقي و... مصاديقي از نشوز زوج هستند. در قوانين فعلي برخلاف تعهدات مالي كه تخلف از آن‌ها ضمانت‌اجراهاي مؤثر و حتي مجازات را در پي دارد، در خصوص تعهدات غيرمالي مانند ترك رابطۀ جنسي با وجود توانايي زوج، ضمانت‌اجراي مؤثري پيش‌بيني نگرديده است. با تكيه بر مقررات فعلي مي‌توان نشوز زوج را از موجبات عسر و حرج زوجه تلقي كرد و حتي پا را فراتر نهاد و زوج ناشز را به‌دليل نقض تعهد كلي حسن معاشرت الزام به انجام تكاليف يا طلاق نمود و از بلاتكليفي زوجه پيشگيري نمود. با شناسايي نهاد نشوز زوج در قانون و تعيين مصاديق و ضمانت‌اجراي آن مي‌توان اين نهاد را در حقوق موضوعه نيز به رسميت شناخت.