شواهدي از تمدن خراسان بزرگ (بلخي مروي) در شرق كوير مركزي، با استناد به «محوطه بكندا – طبس

كوير مركزي ايران و بالاخص شهر طبس، كمتر مورد مطالعات باستان شناسي (ميداني و موردي) قرار گرفته است. به دليل آب‌وهواي گرم و خشك، باستان شناسان كمتر به اين منطقه رغبت نشان داده اند. با  بررسي هايي كه در سال هاي اخير انجام گرفته، اطلاعات ارزشمندي را از اين منطقه در اختيار جامعه باستان شناسي قرار داده است. جايگاه ويژه جغرافيايي و ارتباطي كوير مركزي به عنوان يك كريدور طبيعي ميان آسياي مركزي و شمال خراسان با جنوب‌شرق و فلات مركزي ايران، موجب اهميت خاص مطالعات باستان شناسي اين منطقه در تكميل شناخت فرهنگ هاي باستاني شرق ايران گشته است. از همين رو شناخت صحيح و كامل فرهنگ خراسان بزرگ (بلخي مروي)، از جمله حوزه گسترش آن در شرق و نحوه ارتباطات اين فرهنگ با ساير مناطق، نيازمند تكميل مطالعات باستان شناسي در بازه زماني اين فرهنگ در شرق مركزي است. شروع فعاليت هاي باستان شناسي در حوزه فرهنگ خراسان بزرگ (بلخي مروي) در شرق مركزي ايران، در سال هاي اخير به شناسايي استقرارگاه ها و گورستان هاي جديد اين فرهنگ منجر گرديده است. محوطه بكنداي طبس از مهم‌ترين محوطه هاي شرق كوير مركزي است كه در آن شواهد فرهنگ خراسان بزرگ (بلخي مروي) مشاهده گرديده است. اين محوطه در كنار يك رودخانه دائمي واقع‌شده و البته به ميزان فراواني آسيب ديده است. با توجه به شواهد به‌دست‌آمده به نظر مي رسد محوطه بكندا يك گورستان متعلق به فرهنگ خراسان بزرگ (بلخي مروي) است. روش انجام اين پژوهش به دو صورت ميداني و كتابخانه اي است. داده هاي اصلي پژوهش، طي بررسي و گمانه زني صورت گرفته در محوطه بكنداي شهرستان طبس به‌دست‌آمده است. اين گمانه زني جهت تعيين عرصه و پيشنهاد حريم انجام شده بود. در مرحله بعدي اين داده ها طي مطالعات كتابخانه اي مورد تحليل و تفسير قرار گرفته اند. هدف از اين نوشتار معرفي وضعيت فرهنگ خراسان بزرگ (بلخي مروي) در شرق كوير مركزي و همچنين اهميت شناخت اين منطقه در درك بهتر و صحيح تر از ابعاد و زواياي اين فرهنگ است.