تأثير آموزش روان شناختي بر تاب‌آوري مراقبان خانوادگي مددجويان مبتلا به اختلال دو‌قطبي

زمينه و هدف: اختلال دوقطبي، از اختلالات شايع روانپزشكي در قرن 21 است. اين بيماري، مزمن، تكرار شونده و همراه با نوسانات خلق، بين شيدايي و افسردگي مي‌باشد. تشخيص اختلال دوقطبي براي فرد و خانواده يك موضوع استرس‌زا است، مراقبان زماني مي‌توانند بر استرس مراقبت از مددجوي مبتلا به اختلال روانپزشكي غلبه كنند كه تاب آور باشند. تاب‌آوري در خانواده، به الگوي رفتاري انعطاف‌پذير و رشد يافته‌ي رفتاري مراقبان مددجويان، در مواجهه با مصائب و چالش‌هاي پيش‌آمده با مددجوي تحت مراقبت، اطلاق مي‌گردد. لذا اين مطالعه با هدف تعيين تأثير برنامه آموزش روان شناختي بر تاب‌آوري مراقبان مددجويان مبتلا به اختلال دوقطبي بستري در مركز روانپزشكي شهر سنندج انجام گرفته است. روش بررسي: مطالعه حاضر يك مطالعه نيمه تجربي است كه در پاييز و زمستان سال 1398 در مورد 64 مراقب خانوادگي مددجويان مبتلا به اختلال دوقطبي بستري در مركز روان پزشكي شهر سنندج، انجام شد. نمونه‌‌گيري، به شيوه در دسترس انجام گرفت. و نمونه‌ها در دو گروه آزمون (32 نفر) و كنترل (32 نفر) قرار گرفتند. قبل از مطالعه از مراقبان خواسته شد كه فرم اطلاعات فردي و پرسشنامه تاب آوري (Connor-Davidson CD-RISC) را تكميل نمايند. مراقبان گروه مداخله در هفت گروه 4 تا 5 نفره، آموزش روان شناختي را طي چهار جلسه، به صورت هفته‌اي يك بار، در مدت زمان 45 تا60 دقيقه‌ دريافت نمودند. پس از گذشت چهار هفته از مداخله مجدداّ پرسشنامه تكميل شد. گروه كنترل، برنامه‌اي جز برنامه آموزش معمول بيمارستان دريافت نكرد و همانند گروه مداخله پس آزمون در مورد آنان نيز اجرا شد. داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و با استفاده از آمار توصيفي (فراواني، درصد، ميانگين و انحراف معيار) و آمار استنباطي (تي مستقل و تي زوجي) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه بين دو گروه مداخله و كنترل از نظر توزيع متغيرهاي زمينه‌اي تفاوتي وجود نداشت. ميانگين نمره پيش آزمون تاب‌آوري در دو گروه كنترل و مداخله به ترتيب 5.80 ± 22.65 و 5.61 ± 23.44 بود، دو گروه از نظر آماري اختلاف معني‌داري با هم نداشتند (0.59 = p)، در حالي كه ميانگين نمره‌ي پس آزمون تاب‌آوري در گروه كنترل6.12 ± 23.19 و در گروه مداخله 3.36 ± 33.97 بود، كه اختلاف آماري معني‌داري را نشان مي‌دهد (0.001 p). مقايسه نمره‌ي تاب‌آوري در مراحل پيش آزمون و پس آزمون در هر گروه به صورت جداگانه نشان مي‌دهد كه نمره تاب‌آوري در مراحل پيش آزمون و پس آزمون در گروه كنترل اختلاف آماري معني‌داري با هم نداشتند (0.11p=)، در حالي كه افزايش آماري معني‌داري در مرحله‌ي پس آزمون نسبت به پيش آزمون در گروه مداخله مشاهده شد (0.001 p). نتيجه‌گيري كلي: نتايج مطالعه حاضر نشان داد آموزش روان شناختي بر تاب‌آوري مراقبان مددجويان مبتلا به اختلال دوقطبي تأثيرگذار است. ضروري است برنامه‌هايي همچون آموزش روان شناختي به عنوان يكي از راهكارهاي ارتقاي تاب‌آوري در مددجويان و مراقبان آنان مد نظر قرار گيرد.