بررسي تحول مفهوم مصلحت در فقه سياسي معاصر شيعه با تأكيد بر امام خميني (ره)

اين مقاله در پي آن است كه نشان دهد چگونه تحول معنايي يك مفهوم مي تواند مسير حركت جامعه را به سمتي خاص جهت داده و هدايت كند. مفهوم مصلحت كه تا قبل از انقلاب اسلامي، به‌صورت تئوريك و در چهارچوب احكام ثانويه مطرح بود، بعد از انقلاب اسلامي با استفاده از سازوكار اجتهاد و فقه پويا، به دنبال ارائه راه‌حل مناسب، براي مسائل نوظهور، در قالب نهادي به نام مجمع تشخيص مصلحت نظام، خود را نشان داد. اين دگرديسي در مفهوم مصلحت، از ابداعات امام خميني بود كه حكومت را از احكام اوليه اسلام و مقدم بر احكام فرعي مي‌دانست. سؤال مقاله اين است كه چگونه تحول معنايي يك مفهوم مي‌تواند منجر به شكل‌گيري ظرفيت هاي جديد براي آن مفهوم شود؟ در پاسخ بيان مي‌شود كه تحول معنايي مفهوم مصلحت از معناي اوليه آن را به‌گونه‌اي متحول ساخته است كه مبناي تئوريك و نهادسازي نويني را در ساختار جمهوري اسلامي به وجود آورده است. اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي و مبتني بر اسناد كتابخانه اي صورت گرفته و نشان مي‌دهد احكام حكومتي‌ كه بر اساس مصلحت وقت صادر مي‌شوند، جزء احكام اوليه و در مواقعي بالاتر از آن و لازم‌الاجراست.