واكاوي همديدي و ترموديناميكي وقوع طوفان‌هاي تندري در فلات ايران

ايران كشور است كه هرساله با طوفان هاي تندري زيادي روبه رو است. لذا در پژوهش حاضر به توزيع زماني و مكاني و همچنين واكاوي همديدي و ترموديناميكي وقوع طوفان هاي تندري در بخش وسيعي از فلات ايران پرداخته‌ شد. بدين منظور از داده هاي مربوط به‌روزهاي همراه با طوفان تندري، 20 ايستگاه همديد در فلات ايران با تأكيد بر نيمه شرقي كشور و همچنين داده‌هاي ارتفاع ژئوپتانسيل (hgt)، امگا (Omega) و رطوبت ويژه (Shum) در طول دوره آماري 2010 تا 2015 استفاده شد. پس از استخراج روزهاي همراه با طوفان تندري، با استفاده از نرم‌افزار GIS Arc و روش IDW نقشه هاي توزيع زماني و مكاني تهيه گرديد. سپس با استفاده از نرم‌افزار GrADS نقشه هاي همديدي لازم در ترازهاي مختلف جو تهيه و تحليل گرديد. بررسي هاي ترموديناميكي نيز با استفاده از نمودارهاي Skewt و شاخص هاي CAPE و PWAT انجام شد. نتايج حاصل از توزيع زماني و مكاني نشان داد كه در مقياس ماهانه، از ايستگاه جيرفت در استان كرمان به سمت عرض هاي بالا در ماه هاي آوريل و مي، بيشترين فراواني طوفان تندري وجود داشته و به‌طرف عرض هاي پايين تر از ماه دسامبر تا فوريه فراواني طوفان هاي تندري بيشتر مي گردد. در مقياس فصلي نيز در نيمه شمالي منطقه موردمطالعه بيشترين رخداد طوفان هاي تندري در فصل بهار ديده مي شود؛ درحالي‌كه در نيمه جنوبي بيشترين فراواني مربوط به فصل زمستان است. درمجموع در همه مناطق موردمطالعه در طول سال كم و بيش پتانسيل رخداد طوفان تندري وجود دارد. نتايج حاصل از واكاوي همديدي نيز نشان داد كه در روزهاي همراه با طوفان تندري، اُمگاي منفي و صعود و ناپايدار هوا حاكم بوده و از سوي ديگر، نفوذ رطوبت به جو منطقه و قرارگيري در زير سرد چال‌ها و جلوي ناوه، شرايط را براي رخداد اين پديده فراهم مي كند. بررسي نمودارهاي skewt و شاخص هاي CAPE و PWAT نيز بيانگر وجود رطوبت بيشتر در روز طوفان نسبت به‌روز قبل از طوفان و ناپايداري ناشي از صعود همرفتي شديد (حدود دو برابر) در روز رخداد طوفان تندري است.