اقدام‌ها، تجربه‌ها و ميراث سياست خارجي علي‌اصغر حكمت شيرازي

سياست خارجي را در خوانشي پذيرفته‌شده، مجموعۀ راهبردها و جهت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گيري‌هايي تلقي مي‌كنند كه يك كشور در راستاي تحقق منافع ملي در محيط خارجي دنبال مي‌كند. از سوي ديگر سياست خارجي به‌مثابۀ عينكي است كه يك كشور بر ديدگان خود مي‌زند و با آن به جهان پيشِ‌رو مي‌نگرد. در اين چشم‌انداز، پاره‌اي از هويت‌ها، منافع، ارزش‌ها و تجربه‌هاي تاريخي‌ و ملي مشترك، در جهت‌دادن به سياست خارجي نقش دارند؛ به‌معناي ديگر، نقطۀ عزيمت سياست خارجي در محيط داخلي متبلور مي‌شود. سياست خارجي همچون ديگر سطوح حكمراني، كارگزاراني مي‌طلبد كه امور را رتق‌وفتق كنند، در جايگاه نمايندۀ كشور خود، علاوه بر ادب حكمراني، آداب صحبت بدانند و تواني عميق براي پيوند ميان اين دو فراهم آورند. از همين رهگذر، ضرورت پرداختن به كارگزاران برجستۀ سياست خارجي در تاريخ معاصر ايران دوچندان مي‌شود و بر پژوهشگران و علاقه‌مندان است تا با محوريت‌قراردادن پژوهش‌هايي از اين دست، زمينۀ عرضۀ آنها را به جامعۀ علمي فراهم آورند. پژوهش حاضر بر آن است تا با تمركز بر علي‌‌اصغر حكمت شيرازي به اين پرسش پاسخ دهد كه وي در جايگاه كارگزار سياسي فعال، چه ميراثي را در سياست خارجي بر جاي گذاشته است؟ آشنايي عميق حكمت با زبان و ادبيات فارسي، فرهنگ و هويت ملي، اصالت خانوادگي، تسلط علمي، نويسنده‌اي پركار و خوش‌فكر و همچنين زيست اجتماعي او در شيراز، شهر حكمت و ادب از متغيرهاي مهم هستند كه پژوهش را با پيچيدگي‌ها و جذابيت‌هايي خاص همراه مي‌كند؛ به‌ويژه آنكه به‌لحاظ پژوهشي در بارۀ وي در قامت كارگزار برجستۀ سياست خارجي كمتر كار شده است و اهميت پژوهش حاضر از همين جهت درخور فهم خواهد بود.