تصوير اگزيستانس در مجموعه داستان گور وگهواره غلام حسين ساعدي براساس ديدگاه كير كگور وياسپرس

اگزيستانس، خود بودن اصيلِ انسان است كه با تصميمي آزاد و بي‌قيدوشرط، در موقعيت‌هاي مرزي مانند؛ «اختيار و ترديد، رنج، ترس وگناه و...» قرار مي‌گيرد و به خود فعليت مي‌بخشد. اگزيستانس را با تجربه‌هاي عادي نمي‌توان درك كرد، با آزادي و انتخاب آن را مي‌توان محقق ساخت. اين وجودِ حاضر انساني در موقعيت انضمامي و اعتباري در ارتباط با جهان قرار دارد، اما خود را با چندين شاكله و طرح‌وارۀ انتزاعي، كلّي، اصيل، قابل اعتماد و فراتر از زمان و مكان نمودار مي‌سازد. آنچه ابعاد نهفتۀ وجود انسان را آشكار مي‌كند، قرار گرفتن در موقعيت‌هاي استثنايي و اساساً غريب با ساختار ذهني است كه انسان را به محدوديت‌ها و امكان‌هاي خود آشنا مي‌سازد. اين پژوهش با رويكرد توصيفي و اسنادي، درصدد تحليل مؤلفه‌هاي اگزيستانس در مجموع داستان گور و گهواره با توجه به آراي كيركگور و ياسپرس است. غلامحسين ساعدي بر اين باور است كه ذهنيت‌ها و موقعيت‌ها در شكل‌گيري وجود آدمي نقش مؤثري دارد. هستي ما بر اساس اعتباراتي است كه آن‌ها را قطعي مي‌پنداريم. اما با قرار گرفتن در موقعيت‌ها درمي‌يابيم كه چندان قابل اطمينان نيستند. ساعدي براي ترسيم بي‌اعتباري وجود و ذهن آدمي، غالباً شخصيت‌هاي داستانش را در وضعيتي شكننده و بحراني قرار مي‌دهد، تا با سنجش تجربۀ وجودي، هدف و باطن نادرست و منفي آن دستخوش دگرگوني شود. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه به تعبير ياسپرس، موقعيت‌هاي مرزي (آزادي، رنج، ترس و گناه) و تجربۀ ناشي از اضطراب در اين موقعيت‌ها، در شخصيت‌هاي داستاني اين سه مجموعه‌داستان كوتاه، شاكله‌هاي قالبي انسان‌ها را فرومي‌ريزد و امكان تجربۀ فراسوي محدوديت‌ها را در اين شخصيت‌ها شكل مي‌دهد. ساعدي در داستان گور و گهواره نشان مي‌دهد كه محيط بيروني و فيزيكي با درون آدم‌ها در پيوند تنگاتنگ است. با از بين رفتن تعادل ميان اين دو، هنجارها به سوي ناهنجاري مي‌رود. در اين مجموعه‌داستان، عناصر طبيعي در درون زمينه‌اي كاملاً طبيعي، اغلب براي بازتاب دادن به فرايندهاي رواني انجام مي‌پذيرد.