طراحي و ارائه مدلي به منظور ارزيابي آمادگي سازمان گمرك ايران براي پيوستن به انقلاب صنعتي چهارم

يكي از مهم‌ترين عوامل توسعه اقتصادي كشورها، رشد بخش خارجي اقتصاد و بازرگاني بين‌المللي است. به عبارت ديگر داشتن مبادلات تجاري گسترده يكي از عوامل اصلي رشد اقتصادي كشورها محسوب مي‌شود. در همين راستا يكي از مباحث نوين در حوزه سازمان‌ها، به‌كارگيري مفاهيم ديجيتالي‌سازي و فناوري اطلاعات در مديريت سازمان‌هاي خدماتي و توليدي است كه در انقلاب صنعتي چهارم به وقوع پيوسته است. با ظهور تجارت الكترونيكي انتظار جامعه تجاري اين است كه رويه‌هاي گمركي شفاف و قابل پيش‌بيني شود و ترخيص كالا سريع‌تر صورت بگيرد. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدلي به منظور ارزيابي آمادگي سازمان گمرك براي پيوستن به انقلاب صنعتي چهارم انجام شده است. با توجه به هدف و ماهيت، اين پژوهش از نظر روش، يك تحقيق كيفي است. همچنين اين تحقيق درصدد طراحي مدل است و بنابراين در زمره پژوهش‌هاي اكتشافي قرار مي‌گيرد. جامعه آماري 12 نفر از استادان دانشگاه و متخصصان و مديران در حوزه تجارت بين‌الملل و گمرك بوده است. در انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گيري گلوله برفي استفاده شد. ابزار پژوهش مصاحبه عميق بود كه تا اشباع داده‌ها ادامه يافت. از خبرگان تحقيق، پنج سؤال با پاسخ باز پرسيده شد. روايي و پايايي مصاحبه، طبق معيار مقبوليت انجام و 5 معيار از 10 معيار مقبوليت براي ابزارهاي كيفي در اين تحقيق رعايت شد كه شامل حساسيت پژوهشگر، انسجام روش‌شناسي، متناسب كردن نمونه، تكرار شدن يك يافته و استفاده از بازخورد آگاهان بوده است. داده‌هاي به‌دست‌آمده از مصاحبه با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA و با رويكرد گراندد تئوري انجام شد. نتايج نشان داد كه بهره‌گيري از فناوري‌هاي روز، امكانات و زيرساخت‌ها، همكاري و تعامل، سياست‌گذاري‌ها و قوانين، مديريت و برنامه‌ريزي، عوامل بين‌المللي و برون‌سازماني و ساختار سازمان به عنوان مقوله‌هاي اصلي تأثيرگذار بر سازمان گمرك براي پيوستن به انقلاب صنعتي چهارم هستند.