بررسي روند تغييرات ده‌ساله خطر نسبي سل ريوي اسمير مثبت در ايران با استفاده از مدل‌سازي فضايي: 1389 - 1398

زمينه و هدف آگاهي از پراكندگي جغرافيايي سل ريوي منجر به درك درستي از وضعيت فعلي بيماري و مديريت بهتر آن خواهد شد. با توجه به اهميت پيشگيري از اين بيماري، شناسايي مناطق داراي خطر نسبي بالا با استفاده از مدل­‌سازي آماري، ضروري است. روش بررسي پژوهش حاضر يك مطالعه بوم‌شناختي است. به منظور برآورد خطر نسبي بروز سل ريوي اسمير مثبت در هر استان، تعداد موارد با تشخيص قطعي SPTB و جمعيت در معرض خطر براي هر استان از مجموعه داده اداره سل و جذام وزارت بهداشت استخراج شد. برآورد خطر نسبي با استفاده از مدل‌­هاي LogNormal و BYM به دست آمد. معيار انحراف اطلاع براي مقايسه كارايي دو مدل استفاده شد. برآورد خطر نسبي در نرم‌افزار WinBUGS 1/4/3 محاسبه شده و نقشه آن با استفاده از نرم‌­افزار ArcGIS 10/8 رسم شد. يافته‌ها در سال 1389، بيشترين خطر نسبي مربوط به استان سيستان و بلوچستان (3/734/32:IC%59) 02/4R= و كمترين خطر نسبي مربوط به استان چهارمحال و بختياري با (0/130/35 :IC%59) 22/0RR= بود. در سال 1398 نيز استان­‌هاي تهران، خراسان رضوي، خوزستان، سيستان و بلوچستان، مازندران،گلستان ،گيلان و يزد استان­‌هايي بودند كه به طور معني­‌دار خطر نسبي بيش­تر از يك داشته‌­اند. بيشترين خطر نسبي مربوط به استان سيستان و بلوچستان (3/454/01:IC%59) 77/3 RR= و كمترين خطر نسبي مربوط به استان كهگليويه و بويراحمد با (0/100/36 :IC%59) 21/0RR= بود.نتيجه‌گيري خطر ابتلا به سل به طور كلي در استان‌هاي هم‌مرز با كشورهاي داراي ميزان بروز بالاي سل و استان‌­هاي با شرايط آب‌و‌هوايي مرطوب، بالا بود. حركت و جابه‌جايي جمعيتي از استان‌­هاي پرخطر و كشورهاي مجاور را مي­‌توان به عنوان يكي از چالش‌­هاي اصلي كنترل بيماري سل در كشور، در نظر گرفت. با وجود اين، الگوي كاهش خطر در استان‌­هاي هم‌­مرز با كشورهاي پرخطر، پيشرفت نسبتاً خوبي در برنامه‌­هاي كنترل سل را نشان داده و لزوم انجام مطالعات دقيق‌تر در خصوص الگوي افزايشي ديگر استان­‌ها را يادآوري مي­‌كند