مادري جديد و آموزش زنان در عصر رضاشاه

عصر رضاشاه آغاز دوران مدرن و ايجاد تحولات بنيادين در پهنۀ اجتماعي ايران است. طرح بيداري زنان در اين دوره، حيات اجتماعي آنها به‌ويژه زنان طبقۀ متوسط و بالاي شهرنشين را به اشكال مختلف تحت تأثير قرار داد. شكل‌گيري نظام آموزشي نوين و تعميم يافتن حق تحصيل در مدارس جديد دولتي به دختران، از جمله سياست‌هاي جنسيتي دولت بود كه حيات اجتماعي و فردي زنان و دختران شهرنشين را تا حد زيادي تحت تأثير قرار داد. نگارندۀ نوشتار پيش‌ رو درصدد بررسي سياست‌هاي آموزشي دولت رضاشاه در حوزۀ زنان نبوده است، بلكه ضمن توضيح سير برساخته شدن مفهوم مادري جديد، به دنبال پاسخ به اين پرسش بوده است كه اين مفهوم چگونه آموزش زنان را به ضرورت تبديل كرد و اين آموزش از حيث كمّي و كيفي، چگونه از ايدۀ مادري جديد تأثير پذيرفت. داده‌هاي پژوهش كه به روش كتابخانه‌اي آماري و مبتني بر احصائيه‌ها و نشريات جمع‌آوري شده است، نشان مي‌دهد ايدۀ مادري جديد و نياز به تغيير در نقش‌هاي سنتي زنان، در وهلۀ نخست با تغيير در تعريف رَحِم زنانه از عضوي بيولوژيك به محل جاگذاري نسل آيندۀ كشور و در گام بعدي با ظهور ايدۀ مادرمربي، يا تربيت زن تحصيل‌كردۀ خانه‌دار، آموزش دولتي زنان را  از حيث كمّي گسترش داد. البته از حيث كيفي، برنامۀ آموزشي زنان در مدارس دولتي نشان مي‌دهد كه آموزش آنها با مردان بسيار متفاوت بوده و با رويكردي ايدئولوژيك، با هدف تربيت همسر و مادر جديد ايراني تدوين شده بود؛ به همين دليل كمك چنداني به زندگي حرفه‌اي و شكل‌گيري هويت مستقل زنانه نكرده است.