تحليل هرمنوتيكي شعر «صداي ديدار» از سهراب سپهري

Hermeneutic Analysis of Sohrab Sepehri's Poem "The Voice of Meeting

آثار هنريِ نوشتني يا «متن»­ها به تعبير رولان بارت، نمادين­اند و درك لايه‌­هاي پنهان آن‌ها با گذر از دلالت اوّليّه و سطح نخست ممكن مي­‌شود. شعر «صداي ديدار»، شرح تجربۀ شهودي راوي و در شمارِ چنين آثاري است. راوي در اين شعر، نخست با زبان و تعابيري مبهم تجربۀ شهودي خود را گزارش مي‌­كند و از مواجهه با ميوه‌­هاي آوازخوان و احوال و كنش­‌هاي آنان مي­‌گويد. با پايان‌يافتن تجربه به‌صورت غير مستقيم و نيز در ضمن گفت‌وگو، به مسائلي مي‌­پردازد كه آن‌ها را مانع شهود به شمار مي­‌آورد. پرسش اصلي مقاله اين است كه معناي غير مذكور يا پنهان شعر صداي ديدار چيست؟ و از طريق آثار هم­‌افق با اين متن چه مفاهيمي روشن يا خلق مي‌­شود؟ در اين مقاله با روش هرمنوتيك و تحليل بينامتني و با بهره‌گيري از ديگر آثار سپهري، قرآن و انديشه‌­هاي عرفاني، به‌مثابۀ پيش­‌متن به تأويل اين شعر پرداخته مي­‌شود. از طريق اين آثار معناي رمزهاي شعر و تجربه‌­هاي راوي روشن­‌تر مي­‌شود. نتايج نشان مي­‌دهد در شهود راوي ميوه­‌هاي چيده‌شده با سطح پنهان هستي يا «عالم منبسط» و متعلّقات آن مواجه شده و شادمان‌اند. نگرش به سطح و فايده‌­طلبي، مانع شهود و مواجهه با اين سطح هستي است. اين شعر و ديگر اشعار سپهري نشان مي‌­دهد مكاشفه موقوف به زمان و مكان خاصّي نيست. شواهد برون‌­متني از تجربۀ زيستۀ سپهري نيز مؤيّد اين مدّعاست.

According Roland Barthes, “Writerly Text” are symbolic and it is not possible to understand hidden layers except by passing through the formal and superficial level. One of Sohrab Sepehri's poems "The Voice of Meeting" is such kind of text that narrates the intuitive experience of poet. In this poem, first the narrator reports his intuitive experience, encountering with the singer fruits and their circumstances and actions with ambiguity. At the end of intuition, the narrator indirectly, as well as during the conversation, deals with issues that obstacle intuitive reports. The main question of the article is what this poem has the unmentioned or hidden meaning and what concepts are clarified or created through the works that has the same horizon. In this article, this poem is interpreted with the method of hermeneutics and intertextual analysis and using other works of Sepehri, the Qur'an, and mystical concepts as a pre-texts. Through these works, the meaning of the codes in the experiences of the narrator become clearer. The results show that in the narrator's intuition, the happiness of fruits is on account of confronted with the hidden surface of the universe or the "expanded world". Attitudes toward the surface and utilitarianism prevent confrontation with the upper level of universe. Sepehri's poems as a whole and this poem show that revelation does not stop at a specific time or specific place. Evidences from Sepehri's biography also confirm this