رويكرد «صلح آبي»، از ايده تا واقعيت

مديريت ناكارآمد منابع آبي مشترك مي‌تواند منجر به بي‌ثباتي سياسي، افزايش آسيب‌پذيري بخش‌هاي اجتماعي، زيست‌‌محيطي و اقتصادي، وقوع درگيري‌هاي خشونت‌آميز و درنهايت تضعيف امنيت انساني شود. به علت اهميت قابل‌توجه اين مسأله، تاكنون تلاش‌ها و مطالعات متعددي در راستاي مواجهه با مناقشات آبي صورت گرفته است. «صلح آبي» يكي از رويكردهاي نويني است كه براي تسكين مناقشات آبي ارائه شده است. هدف اصلي در «صلح آبي» آن است كه از پتانسيل سرمايه‌گذاري در منابع آبي مشترك به‌عنوان راهكاري براي ترويج صلح استفاده شود. رويكرد مذكور در سال‌هاي اخير براي تسكين مناقشات آبي در كشورهاي غرب آسيا از جمله ايران نيز موردتوجه قرار گرفته است. بر اين اساس، شناخت جامع از طرح صلح آبي و بررسي مباني نظري آن و حصول اطمينان از تناسب مباني مذكور با شرايط حاكم بر زيرسيستم‌هاي آبي و مسائل هيدروپليتيكي در منطقه ضروري است. شكاف پژوهشي موجود در اين زمينه و ضرورت پرداختن به آن منجر به شكل‌گيري پژوهش حاضر شده است. ازاين‌رو در پژوهش حاضر، ضمن به‌كارگيري رويكرد توصيفي تحليلي و منابع كتابخانه‌اي به معرفي و بررسي كاربرد رويكرد صلح آبي در مناسبات آبي بين‌المللي و بررسي جايگاه آن در تعاملات آبي و هيدروپلتيكي در منطقه غرب آسيا پرداخته شده است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه رويكرد صلح آبي، رويكردي بخشي‌نگر است كه به دليل عدم توجه به عوامل نهانِ اثرگذار بر شكل‌گيري مناقشات آبي، منجر به مواجهه كارآمد با اين قبيل از مناقشات (به‌طور عام) و مناقشات آبي در منطقه غرب آسيا (به‌طور خاص) نخواهد شد.