بررسي اثر بسته سودها بر تعامل بين كشورهاي حوضه رودخانه فرامرزي: كاربرد نظريه بازي تكاملي

رودخانه هاي فرامرزي منابع آب مشترك با اهميتي هستند كه مي توانند مجموعه منافع در زمينه هاي اجتماعي، اقتصادي، زيست محيطي و سياسي براي همه كشورهاي ساكن در حوضه به همراه آورند. مجموعه سودهاي به دست آمده از همكاري بين كشورها براي رسيدن به نقطه تعامل پايدار مطلوب بسيار موثر است كه در بسياري از تحقيقات پيرامون اين زمينه مورد توجه قرار نمي گيرد. در اين تحقيق يك مدل بر پايه نظريه بازي تكاملي ارائه شد كه در آن راهبرد هاي كشورها در بهره برداري از رودخانه فرامرزي تحليل و ارزيابي شد. همچنين راهبرد هاي پايدار تكاملي (ESS) بررسي و رفتار كشورها براساس تغييرات سودهاي دريافتي آن ها تحليل شدند. اين مدل براي يك حوضه داراي سه كشور ساكن به كار برده شد و چارچوبي براي شناخت رفتار و مديريت منافع كشورها بسته به اين كه بالادست يا پايين دست هستند، فراهم كرد. در انتها شبيه سازي عددي براي بررسي فرآيند تكاملي راهبرد ها و تأثير پارامترها بر تعاملات بين كشورها اجرا شد. نتايج شبيه سازي نشان دهنده اثر قابل ملاحظه بسته سودهاي كشور بالادست (سودهاي غير از سود بهره برداري از آب رودخانه) بر تعاملات بين كشورها و نقطه پايدار راهبردي نهايي بود. بسته سودهاي دريافتي كشور بالادست حاصل از همكاري با كشورهاي پايين دست به مقدار 1، 2، 2 و 5 درصد نسبت به مقدار سود آبي حاصل از عدم همكاري كشور بالادست تغيير داده و سرعت همگرايي احتمال عدم همكاري يا همكاري كشور بالادست بررسي شد. نتيجه شد حتي افزايش يك درصدي در بسته سودها نسبت به مقدار سود آبي مي تواند منجر به همكاري سه جانبه كشورها شود. از اين رو مي توان استدلال كرد كه در مسئله تخصيص آب رودخانه هاي فرامرزي توجه به نقش ساير منافع كشورها به غير از منافع آبي مي تواند جواب مسئله تخصيص را تحت تأثير قرار دهد. اين نتايج مي تواند راهنمايي نظري براي كشورهاي ساكن در حوضه يك رودخانه فرامرزي براي تعامل و همكاري با يكديگر باشد.