عنوان مقاله :
تحليل و نقد تبيين ابن‌سينا در حصر اقسام حكمت نظري به سه گرايش
عنوان به زبان ديگر :
Analyzing and Critic of Ibn Sina’s Explanation on Triple Division of Theoretical Wisdom
پديد آورندگان :
قرباني، قدرت الله دانشگاه خوارزمي - گروه فلسفه، تهران، ايران , سوري، روح الله دانشگاه خوارزمي - گروه فلسفه، تهران، ايران , دلير، سجاد دانشگاه خوارزمي، تهران، ايران
كليدواژه :
اقسام حكمت نظري , دليل حصر حكمت نظري , منطق , الهيات به معني اخص , مجرد مثالي
چكيده فارسي :
مهمترين مساله در تقسيم‌بندي انواع حكمت -يكي از مهمترين مباحث مطرح در فلسفه اسلامي-، دليلي است كه حكماي اسلامي بويژه ابن‌سينا براي حصر اقسام حكمت نظري اقامه كرده‌اند. دليل حصر اقسام حكمت نظري، با يك تقسيم ثنايي دائر بين نفي و اثبات، اقسام را به چهار قسم (كه البته قسم چهارم آن محال است) تقسيم مي‌كند. اين حصر عقلي، اموري كه به اراده و اختيار انسان نمي‌باشد يعني حكمت نظري را به اموري تقسيم مي‌كند كه: تصور آنها بطور ذهني و خارجي بي‌نياز از ماده است كه اصطلاحا فلسفه اولي است، يا در ذهن بي‌نياز از ماده است ولي در خارج محتاج به ماده است كه اين قسم هم رياضيات است و يا اموري هستند كه چه در ذهن و چه در خارج محتاج به ماده هستند كه اين قسم را طبيعيات مي‌نامند. قسم چهارمي هم در تقسيم قابل فرض است كه در ذهن محتاج به ماده باشد ولي در خارج غيرمحتاج به ماده كه اين قسم صرف يك فرض است و تحقق خارجي ندارد. در اين مقاله نشان داده خواهد شد كه اين حصر موارد نقض متعددي داشته و قابل دفاع نيست. برخي از علوم مانند علم منطق، كه از نظر اين فلاسفه از اقسام علوم نظري هم هست خارج از اين حصر بوده و اين حصر معقولات ثانيه منطقي را پوشش نمي‌دهد. همچنين الهيات بالمعني الاخص و مجردات مثالي نيز با تقسيم فوق قابل تبيين نخواهند بود.
چكيده لاتين :
Ibn Sina, as a Muslim Philosopher, has given a famous triple division of knowledge and wisdom that is relying on Aristotelian philosophical tradition. Ibn Sina tries to rationalize his triple division of knowledge and wisdom based on many properties of its subject matter. In his view, the subject matter of human being’s knowledge has three kinds, first it mentally and externally needs to matter, and second it mentally is in needless to matter, but externally needs to it, third it mentally and externally is in needless to matter. Based on this foundations, he introduces three kinds and divisions of wisdom including theology, mathematics and physics. But if we consider his philosophical and epistemological foundations regarding the subject matter of knowledge, there can be appeared some problems and contradictions concerning the knowledge of logic, mathematics and theology, as the knowledge of God. Since based on Ibn Sina’s theory, logic, mathematics and theology, as the science of God, can’t be considered as one sections of wisdom.
عنوان نشريه :
پژوهش هاي فلسفي
