تعريف و واكاوي مفهوم سواد فضاي مجازي و نسبت سواد رسانه‌اي با آن

Define & Analysis of the concept of cyberspace literacy and the relationship between media literacy and it

هم‌زمان با ورود به قرن 21 سيستم‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي به‌طور فزاينده­اي دچار پيچيدگي و همه­جانبه گرايي شدند و كليه نظام­هاي اجتماعي زندگي بشر را متأثر از خود كرده­اند و اكنون با گسترش فضاي مجازي و زندگي حقيقي، به‌تدريج فضاي مجازي تبديل به زيست دوم انسان­ها و امتداد زندگي آن­ها شده است و به همين دليل نياز به سواد ديگري فراروي ما قرار دارد تا بتوان با بهترين رويكرد در مواجهه با آن قرار گرفت و آن سواد فضاي مجازي است. اگرچه برخي از انديشمندان حوزه سواد رسانه­اي معتقدند سواد فضاي مجازي، همان و يا بخشي از سواد رسانه­‌اي است، لكن اين دو مقوله كاملاً مشابه نيستند و در برخي وجوه افتراق دارند. تصور مي­شود كه اين اختلاف‌نظر برآمده از تقليل تعريف برخي انديشمندان از فضاي مجازي و خطاي آنان در تقليل تعريف فضاي مجازي به رسانه است حال‌آنكه نظام رسانه­اي تنها ذيل يكي از نظام­هاي فضاي مجازي يعني نظام فرهنگي اجتماعي مي‌گنجد. روش پژوهش حاضر تحليل مضمون است كه در دو مرحله احصاء مفاهيم و مضامين اساسي نظريات و تعاريف سواد رسانه­اي و سواد فضاي مجازي با مطالعات كتابخانه­اي و استخراج نظام موضوعات و مسائل سواد فضاي مجازي مبتني بر تعريف مختار صورت گرفته است. مقاله حاضر خاطرنشان مي‌سازد مفهوم سواد فضاي مجازي متمايز از سواد رسانه‌اي بوده و با احصاء نظام مسائل سواد فضاي مجازي آن را مورد بررسي و مداقه قرار مي‌دهد.

Literacy is a word whose meaning has changed throughout history in accordance with social needs. As we enter the 21st century, information and communication technologies have become increasingly complex and pervasive, affecting all social systems of human life. Now, with the expansion of cyberspace and real life, cyberspace gradually has become the second life of human beings and the extension of their lives. for this reason, we need another literacy to face it with the best approach, and that is cyber literacy. Although some thinkers in the field of media literacy believe that cyber literacy is the same as media literacy, but these two concepts are not exactly the same and differ in some respects. It is thought that this disagreement arises from the reduction of the definition of cyberspace by some thinkers and their mistake in simply looking at cyberspace as a medium, while cyberspace is only one of the media systems. The present study is a research using the method of thematic analysis in two stages of enumerating the basic concepts and themes of theories and definitions of media literacy and cyberspace literacy with library studies and extracting the system of cyberspace literacy issues and problems based on autonomous definition. Its purpose is to analyze the concept of cyberspace literacy, explain its distinction with media literacy and enumerate the system of its issues.