سويه‌هاي اخلاقي در مسئوليت مدني دولت‌ها متناسب با نقش آنها

نقش دولت در اجتماع سياسي مهمترين بحث فلسفه سياسي درباره دولت است. با اين حال چه منشا دولت را قرارداد بدانيم و چه دولت را پديده‌اي طبيعي تلقي كنيم، رسالتي كه براي آن قايل مي‌شويم تا حدي مي‌تواند مستقل از بحث درباره منشا آن مطرح شود. نظريه‌هاي مرتبط با نقش دولت را در دو گروه عمده مي‌توان جاي داد. گروه نخست كه به مداخله محدود دولت در اجتماع نظر دارد اين گروه مكتب ليبراليسم و گرايشها و برداشتهاي متفاوت آن را شامل مي‌شود. در اين گروه نقش دولت بنابر اصل، نقش منفي و بازدارنده است و مداخله دولت در حقوق شهروندان جنبه استثنايي دارد كه بايد براساس مفاهيم پايه‌اي آزادي، عدالت و برابري توجيه شود.گروه دوم، ويژه نظريه‌هاي مبتني بر مداخله دولت در اجتماع و ايفاي نقش رفاهي دولت است. در اين نظريه ها نقطه ي آغازين بحث، اجتماع است و فرد تابع اجتماع تلقي مي‌شود. هرچند كه در اين گروه نيز براي آزادي حرمت بسيار قايل هستند. با اين حال تأمين آزادي را جز در سايه عدالت(بويژه عدالت توزيعي) و برابري ميسر نمي‌دانند. شاخص ترين نماينده اين گروه مكتب سوسياليسم است كه در نظامهاي سياسي اروپاي امروز رواج بسياري دارد. اين نقش هاي دولت ها از منظر اخلاقي به نحو قابل توجهي بر سرنوشت افراد جامعه و فعالان اقتصادي موثر بوده و بعضا موجب خسارت هاي فراواني به ايشان شده است. بر اين اساس لازم است تا ضمن بررسي ماهيت سياست هاي اين دو گروه از حيث قرارگيري در دسته اعمال حاكميتي يا تصدي، از منظر اخلاقي نيز، به بررسي امكان جبران خسارات ناشي از آن و مبناي اين جبران خسارت پرداخته شود.