تأملي بر مباني علم‌شناسيِ سهروردي و ظرفيت‌سنجي آن در ارائۀ الگوي آموزشي

اين نوشتار در پي واكاوي مباني حكمت اشراق در ارائۀ تعريف نويني از علم و ترسيم الگويي آموزشي بر آن اساس است. با تأملي در مباني نورشناسي اشراقي، معرفت شناسي، انسان شناسي و روش شناسي سهروردي اين مطلب متبادر مي شود كه مراتب نور، مراتب ادراك و مراتب نفس انساني كاملاً متناظر هستند و انسان با ارتقاي درجات نوري خود با دستورالعمل هاي خاص، به لحاظ ادراكي نيز مترقي مي شود. از اين رو مي توان تعريف نويني از علم ارائه كرد كه اعتبار آن به طور كلي با ديگر نظريه هاي حوزۀ معرفت متفاوت است. از نظر سهروردي «شهود» به عنوان پشتوانه اي عظيم براي فهم درجات عميق حقيقت تلقي مي شود كه نيل به آن از طريق عالم خيال و ارتقاي ساحت نورانيت انسان ميسور است. نوشتار حاضر بر آن است تا با روش توصيفي تحليلي به بررسي مباني و مختصات اين نوع از علم‌شناسي در حكمت اشراق كه مي توان آن را علم اشتدادي ناميد بپردازد و از اين رهگذر، نتايج آموزشي آن را تبيين كند. مطابق نتايج اين جستار «تكامل تدريجي مراتب ادراك» و به تبع آن «رسميت فهم هاي مختلف از حقيقت واحد» به گونه اي كه منجر به شكاكيت و نسبيت محض نشود، دو نتيجۀ اساسي نظريۀ علم اشتدادي خوانده مي شود كه تحقق آن منوط بر پياده سازي تعريف و ابعاد نظريۀ علم اشتدادي و اتخاذ راهكارهاي متناسب در سيستم آموزشي است؛ از اين رو به نظر مي رسد ظرفيت وسيع حكمت اشراق در استنباط ابعاد مختلف آموزش و بهبود اجزاي سيستم آموزشي نظير اصول، نتايج و راهكارهاي تعليم، غير قابل انكار باشد.