كليدواژه :
بديعالزّماننامه , عاميانه , بنمايههاي قصّههاي عاميانه , سنّت نقل , بنيادهاي عاميانه
چكيده فارسي :
تأمّل در فرهنگ بومي، سبب آشنايي با فرهنگ جامعه و شناخت هويت جمعي ميشود و اين مهم را در آثار ادبي هر ملّت به عنوان آيينه تمام نماي فرهنگ آن ملّت ميتوان جستوجو كرد.
در اين مقاله به روش توصيفي- تحليلي و مطالعات كتابخانهاي، بنيادهاي عاميانه در مثنوي بديعالزّماننامه بررسي شده است. بديعالزّماننامه منظومه‌اي تقريباً ناشناخته سروده شاعري ناشناس از متون نماينده عصر صفوي در 3287 بيت و بحر متقارب است. اين مثنوي، عاشقانه‌اي رزمي را در شرح ماجراجوييهاي بديع‌الزّمان، شاهزاده ايراني براي رسيدن به وصال قمرچهر، دختر خاقان چين، روايت مي‌كند. اين مضمون در ذيل دو شاخه اصلي اثرپذيري از سنّت نقل و آثار پيشين و بنمايههاي قصّههاي عاميانه نمود مييابد. روايت بديعالزّماننامه تحت تأثير متون كهن و عامهپسند فارسي مانند شاهنامه، اسكندرنامه نقالي و قصّه حمزه است كه با طرح مدوّر روايت، كاربرد واژگان و عبارات عاميانه، اشاره به آداب و رسوم و آيينها، مضمون ديني و مذهبي، شخصيّتپردازي مشابه قصّههاي عاميانه، خرق عادت، شگفتآوري، كاربرد اعداد خاص، سرانجام خوش و ناتمام ماندن روايت، حاكي از شكلگيري اين مثنوي بر
بنيادهاي عاميانه كهن است.
بنابراين از دلايل اهمّيّت و جايگاه متون فارسي در تاريخ ادبيات، هويّت برآمده از فرهنگ ايراني اين نوع آثار است كه ميتوان اين مهم را از رهگذر بررسي گستره بنيادهاي عاميانه در ديگر آثار ادب فارسي نيز مطالعه كرد و بدين وسيله به جريان تحوّل فرهنگي جامعه و مخاطب شناسي آثار دست يافت.
چكيده لاتين :
Badi al-Zamannameh is an almost forgotten collection of poems by an anonymous poet that represents the writing style of the Safavid era and consists of 3287 verses. It is a romantic epic narrating the adventures of Badi al-Zaman, an Iranian prince, in marriage with Ghamarchehr, daughter of the Khagan of China.
The current study aimed to investigate the folk foundations of Badi al-Zamannameh by adopting a descriptive-analytical methodology and conducting library research. The theme is represented by the two major fields: influences of the oral tradition and the works of previous generations and the basic themes of folktales. The old and popular texts of Persian literature like Shahnameh, Eskandarnameh Nghali, and Hamzehnameh influenced the language used in Badi al-Zamannameh. Moreover, characteristics like having a cyclical narration, applying folksy words and phrases, referring to customs and rituals, highlighting religious themes, making characterizations similar to folktales, illustrating miracles and surprises, using special numbers, using happy endings, and leaving the narration open indicate that it has been influenced by ancient folk literary works.
Reflecting on a native culture illustrates the culture of a society and makes the collective identity known. Looking at the literary works of a nation as a clear reflection of its culture is a way to achieve this goal, which may lead the researcher to the processes of cultural transformation in society and know the audience of such works.
