تحليلي بر نقش رستم‌‌خان گرجي در جنگ‌هاي ايران و عثماني(1012-1045ق): وان، هرسين، حله و ايروان

رستم خان به‌عنوان يك غلام گرجي از چهره هاي مؤثر در تاريخ نظامي ايران عهد صفوي بشمار مي آيد. او در سايۀ هوش و ذكاوت خود به عالي ترين منصب نظامي يعني سپهسالاري در عهد صفوي دست‌يافت، و صوفي وار و فداكارانه به دفاع از مرزهاي صفوي در شمال غرب و غرب ايران پرداخت. پژوهش حاضر با تكيه‌بر روش توصيفي و تحليلي به دنبال پاسخ به اين پرسش اساسي است كه رستم خان گرجي در جنگ‌هاي ايران و عثماني در مناطق وان، هرسين، حله و ايروان چه نقشي ايفا نمود و عملكرد او در اين ميدان چه نتايجي را در پي داشت؟ فرضيۀ اصلي پژوهش اين است كه شواهد موجود يك رابطۀ دو سويه اي از ميزان شناخت رستم خان نسبت به مهارت‌هاي نظامي و موقعيت جغرافيايي منطقه، و همچنين درك صحيح و دقيق او از شدت خصومت عثماني‌ها با صفويان و مطامع آن‌ها در گرجستان را نشان مي دهد. يافته‌هاي تحقيق ضمن تأييد اين مدعا نشان مي دهد كه حضور تاريخي رستم خان و پيروزي‌هايش در جنگ‌هاي مورداشاره به تحكيم و تثبيت امنيت مرزهاي شمال غربي ايران تا سقوط دولت صفوي كمك مؤثري كرد. همچنين عثماني‌ها مجبور شدند در معاهدۀ ذهاب از گرجستان و آذربايجان چشم‌پوشي كنند؛ و تحركات نظامي آن‌ها نيز در آن حدود تا شروع يورش افغان‌ها به اصفهان متوقف گرديد.