الگوي استعاري «نمونۀ اعلاي عشق» در پيكرۀ ليلي و مجنون براساس الگوي عشقِ كووچش

پژوهش حاضر با هدف بررسي «الگوي نمونۀ اعلاي عشق» در پيكرۀ منظوم ليلي و مجنون اثر نظامي گنجوي انجام گرفته است. بدين منظور، استعاره‌هاي مفهومي حوزۀ عشق (مجنون به ليلي) از پيكرۀ موردنظر استخراج و پس از دسته‌بندي آن‌ها از ‌لحاظ حوزه‌هاي مبدأ، با الگوي نمونۀ اعلاي پيشنهادي كووچش (1986/1988) مقايسه شد تا ميزان مطابقت عشق مفهومي‌شده در پيكرۀ ليلي و مجنون با الگوي فوق مشخص شود. نتايج اين بررسي نشان داد تفاوت‌ها بسيار جزئي است و تقريباً تمامي حوزه‌هاي مبدأ متعلق به الگوي نمونه‌اي عشق، در پيكرۀ موردبررسي نيز به ‌كار رفته است. بنابراين به‌طرز قابل‌توجهي با الگوي نمونۀ اعلا همخواني و مطابقت دارد. حوزه‌هاي مفهومي آتش، موجود زيبا، عدم تعادل شامل مستي، ديوانگي و بيماري، گياه و اسارت، به‌ترتيب پركاربردترين مفاهيم به‌كاررفته در پيكرۀ موردنظر بودند. از ميان سه نوع استعارۀ مفهوميِ متعلق به الگوي نمونۀ اعلاي عشق، استعاره‌هاي هستي‌شناختي و پس از آن، استعاره‌هاي حوزۀ شدّت از ‌لحاظ فراواني، بيشترين كاربرد را در پيكرۀ موردبررسي داشته‌اند. در ميان استعاره‌هاي هستي‌شناختي، بيشترين كاربرد متعلق به حوزۀ مبدأ «موجود زيبا» بوده، در ميان استعاره‌هاي شدّت، «آتش» داراي بيشترين كاربرد است. مفهوم اسارت با مفهوم ضمني مثبت و خوشايند، تنها حوزۀ مبدأ متعلق به عشق نوعي بود كه در ميان داده‌ها يافت شد. مواردي نيز مشاهده گرديد كه مفهوم‌سازي عشق در پيكرۀ موردبررسي، متفاوت با الگوي موردنظر عمل كرده ‌است. ازجملۀ اين موارد مي‌توان به كاربرد حوزۀ مبدأ «گياه» و نيز انواع «نيرو» در نگاشت با مفهوم عشق اشاره كرد.