رابطه ذات و صفات الهي از ديدگاه عضدالدين‌ايجي

يكي از مسائل مهم وجود شناسي صفات خداوند، مسئله رابطه ذات و صفات الهي و كيفيت اتصاف ذات خداوند متعال به صفات كمال است. پرسش اين است كه آيا صفات كمال از حيث وجود خارجي، عين ذات الهي هستند يا زائد بر ذات؟ اين مقاله با روش توصيفي تحليلي در صدد بررسي آراء عضدالدين‌ايجي در مسئله مزبور است. ايجي متكلمي اشعري است و در اين مسئله از ديدگاه اشاعره كه طرفدار زيادت خارجي صفات بر ذات الهي هستند حمايت مي كند. با اين وجود، وي در كتاب «المواقف» به نقد ادله اشاعره مي‌پردازد، بدون آن كه خود استدلال جديدي را ارائه كند. افزون بر آن، دلايل قائلين به عينيت ذات الهي با صفات كمال را نيز نقد مي كند. گويا بسنده كردن به نقد ادله مخالف را دليلي كافي براي حمايت از ديدگاه مورد قبول خود مي‌داند. در اين مقاله نشان داده خواهد شد كه هرچند نقدهاي ايجي بر ادلۀ اشاعره وارد است، اما نقدهاي وي بر ادلۀ قائلين به عينيت، قابل پاسخگويي است. نتيجه نهايي مقاله آن است كه تلاش ايجي براي دفاع از مسلك اشعريان در مسئله زيادت صفات بر ذات، قرين توفيق نبوده است.