بررسي رابطۀ عوامل روان‌شناختي (افسردگي، ويژگي‌هاي شخصيتي، حمايت عاطفي) با عملكرد حافظۀ رويدادي و معنايي در سالمندي: نقش واسطه‌اي كاركردهاي اجرايي

Investigating the Relationships between Psychological Factors (Personality Traits, Depression and Emotional Support) with Episodic and Semantic Memory in Old Age; the Mediating Role of Executive Functions

هدف مطالعۀ بنيادي حاضر بررسي رابطۀ عوامل روان‌شناختي (ويژگي‌هاي شخصيتي، افسردگي و حمايت عاطفي) با عملكرد حافظۀ رويدادي و معنايي و بررسي نقش واسطه‌اي كاركردهاي اجرايي در بزرگسالان 50 سال به بالا است. روش تحقيق همبستگي و از نوع معادلات ساختاري است. جامعۀ پژوهش مدنظر بزرگسالان 50 ساله و بالاتر ساكن تهران هستند. از اين جامعه نمونه‌اي به حجم 435 نفر (299 خانم، 134 آقا و 2 نفر با جنسيت نامعلوم) به روش نمونه‌گيري دردسترس در فاصلۀ زماني مهر 93 تا اسفند 94 انتخاب شدند. به‌منظور اندازه‌گيري متغيرهاي پژوهش از پرسشنامۀ شخصيتي NEO-FFI (فرم كوتاه)، زيرمقياس افسردگي پرسشنامۀ افسردگي، اضطراب و استرس (DASS-21)، آزمون‌هاي حافظۀ رويدادي (EM)، سيالي واژگان (WF)، رنگ- واژۀ استروپ (SCWT)، بلوك‌هاي كرسي (CBT) و فراخناي ارقام روبه‌عقب (BDS) استفاده شد. براي تجزيه و تحليل اطلاعات از روش آماري همبستگي پيرسون، آزمون بوت‌استرپ و مدلسازي معادلات ساختاري (SEM) استفاده شد. داده‌ها نيز با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ 16 و Mplus نسخۀ 8 تحليل شدند. نتايج آزمون همبستگي پيرسون ارتباط بين ويژگي‌هاي شخصيتي روان‌رنجورخويي و گشودگي، حمايت عاطفي، حافظه فعال و فقدان بازداري با حافظۀ رويدادي و سيالي واژگان را نشان مي‌دهد. براساس نتايج مدلسازي معادلات ساختاري نيز مدل اصلاح‌شده با داده‌هاي نمونه برازش مناسب دارد. در اين مدل، ويژگي‌هاي شخصيتي روان‌رنجورخويي و گشودگي، حمايت عاطفي و فقدان بازداري با ميانجيگري حافظۀ فعال، حافظۀ رويدادي و سيالي واژگان پيش‌بيني شده است. اين مدل مي‌تواند تبيين عملكرد حافظۀ رويدادي و معنايي را در سالمندان تسهيل كند.

The aim of this study is to investigate the relationship of psychological factors (personality traits, depression, and emotional support) with episodic and semantic memory (word fluency), with a mediating role of executive functions in adults aged 50 years and older. This research is fundamental in terms of its objectives. The research method is correlational and structural equations. The study population is all adults aged 50 years and older living in Tehran. From this population, a sample of 435 people (299 women, 134 men and 2 people of unknown gender) was conveniently selected from September 2014 to March 2016. The NEO-FFI Personality Questionnaire (short form), Depression subscale of the Depression, Anxiety and Stress Scale-21 (DASS-21) short version, episodic memory, word fluency, Stroop color word test, Corsi blocks, and reverse digit span test were used to measure the variables. Pearson correlation, bootstrap test, and structural equation modeling (SEM) methods were used to analyze the data. Data were analyzed using SPSS-16 and Mplus-8 software. Pearson correlation test results showed the relationship of personality traits of neuroticism and openness, emotional support, working memory and inhibition loss with episodic memory and word fluency. SEM results also showed that the modified model fit the sample data well. In this model, neuroticism and openness, emotional support, and inhibition loss predicted episodic memory and word fluency with mediation of working memory: This model may facilitate the explanation of episodic memory and word fluency function in the elderly.